ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (περιλαμβάνονται πίνακες και περιγράμματα)
Αφιερούται στην πάνσεπτη μνήμη του αδελφού μου Γεωργίου Λεβογιάννη και του θείου μου Γεωργίου Σιδερή οι οποίοι ομού μετ΄ άλλων 11 εργατών
επνίγησαν στην Κωμιακή (ή κατ΄ ορθοτέραν γνώμην τους έπνιξαν ) στις 4 - 9 – 1958. Αφιερούται, επίσης, στην άσβεστη μνήμη του συνηγόρου των οικογενειών των θυμάτων και Μεγαλομάρτυρα της Δημοκρατίας Νικηφόρου Μανδηλαρά.
Περίγραμμα μελέτης- Προλεγόμενα
- Βραχυλογική εισαγωγή στο δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδος
- Οι επισημάνσεις της Ακαδημίας Αθηνών , της Βουλής των Ελλήνων, της Βιβλιογραφίας και του Τύπου
- Η Στατιστική Ανάλυση της Κορωνίδος υπό δημογραφική έποψη και εν συνδυασμώ προς την Δημοτική Ενότητα Δρυμαλίας, τη Δημοτική Κοινότητα Νάξου και το σύνολο της νήσου
- Ο πραγματικός πληθυσμός : απόλυτες και εκατοστιαίες μεταβολές
- Η μέση ετησία μεταβολή
- Η μέση πυκνότης του πληθυσμού
- Η καμπύλη ανισοκατανομής του μονίμου πληθυσμού και ο συντελεστής Gini
- Η πυραμίς των ηλικιών του μονίμου πληθυσμού
- Η ιδιάζουσα περίπτωση της Κωμιακής και του Απόλλωνος
- Οι δείκτες της γηράνσεως
- Το ισοζύγιο της φυσικής κινήσεως του πληθυσμού: Γεννήσεις – Θάνατοι
- Αίτια
- Γενικά: Το ογκώδες κύμα της εσωτερικής μεταναστεύσεως και η αστικοποίηση του πληθυσμού
- Ειδικά τοπικά:
- Οικονομικά: ο γεωργικός χαρακτήρας της τοπικής οικονομίας. Το δράμα της Κωμιακής στα «Ναξιακά Χρονικά» του Νικηφόρου Μανδηλαρά
- Η συγκοινωνιακή και επικοινωνιακή απομόνωση
- Ο διοικητικός υπερσυγκεντρωτισμός
- Η αναζήτηση ευκαιριών απασχολήσεως και εξασφαλίσεως του μέλλοντος
- Η παράπλευρη εσωτερική μετανάστευση εκ μορφωτικών λόγων
- Τα αίτια της υπογεννητικότητος:
- Η αρνητική συσχέτιση της υπογεννητικότητος με την άνοδο του Εισοδήματος και του μορφωτικού επιπέδου
- Το πολιτισμικό μας πρότυπο και η ανατροπή του χάρτου των παραδοσιακών κοινωνικών αξιών ως βαθύτερο αίτιο της αρνησιπαιδίας και ολιγανθρωπίας
- Αστικοποίηση και ενσωμάτωση της Γυναίκας στην παραγωγική διαδικασία. Η βαρύνουσα άποψη του αειμνήστου σοφού Καθηγητού , Ακαδημαϊκού, πρ. Πρωθυπουργού και Επιτίμου Διοικητού της Τραπέζης της Ελλάδος Ξενοφώντος Ζολώτα
- Συνέπειες
- Ο δείκτης των κοινωνικών βαρών ή καθ΄ ηλικίαν δείκτης εξαρτήσεως και ο οικονομικός δείκτης εξαρτήσεως
- Η απομόνωση των ορεινών περιοχών
- Ο τουρισμός των παραλίων –ο εξαμερικανισμός των ηθών και ο αφελληνισμός του Τόπου
ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
Aπό μακρού χρόνου έχουν αρχίσει να πυκνούνται οι αναφορές στην επιστημονική βιβλιογραφία για το μέγα, κατά πολλούς δε οικονομολόγους κοινωνιολόγους και πολιτικούς, το μεγαλύτερο, το υπ΄ αριθμόν ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάς στο λυκαυγές του 21ου αιώνος: το δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο υπό μορφή βραδυφλεγούς βόμβας απειλεί να υποσκάψει τα θεμέλια αυτής ταύτης της υπάρξεως του έθνους.
Το 1990, πόνημα εκδοθέν από το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας της Ακαδημίας Αθηνών υπό την επιστημονική επίβλεψη των αειμνήστων σοφών καθηγητών και ακαδημαϊκών Ξενοφώντος Ζολώτα, Άγγελου Αγγελόπουλου και Γεωργίου Βλάχου κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την δεινή κατάσταση στην οποία ευρίσκεται δημογραφικώς η πατρίδα μας. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του βίου της νεωτέρας Ελλάδος και κυρίως από του έτους 1980 και εντεύθεν είναι η προϊούσα γήρανση του πληθυσμού και η κάθετη πτώση της γεννητικότητος. Το παραδεκτό όριο για να ανανεώνεται ο πληθυσμός εκτιμάται σήμερα κατά μέσο όρο σε 2,1 τέκνα ανά γυναίκα καθ΄όλη τη διάρκεια της αναπαραγωγικής της ηλικίας. Για την Ελλάδα η τιμή αυτή είναι σήμερα 1,40 (βλέπε πίνακα 4) και για την Κορωνίδα 1,8 με έτος υπολογισμού δια μεν τον πληθυσμό το 2001 (ότε και υφίστανται διαθέσιμα στοιχεία ), διά δε τις γεννήσεις ζώντων τέκνων το 2002, δεδομένου ότι το 2001 οι γεννήσεις ζώντων τέκνων ήσαν μηδέν (0) και συνεπώς, καθίσταται αδύνατος η εξαγωγή του λεγομένου συντελεστή ολικής γονιμότητος.
*
- Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΡΩΝΙΔΟΣ : Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΑΥΤΟΥ
Εν όψει των δυσμενεστάτων αυτών περιστάσεων υπό τις οποίες τελεί η πατρίδα μας, η πλέον γεροντική χώρα των Βαλκανίων και εκ των πλέον γηρασμένων και με το μεγαλύτερο ποσοστό αλλοδαπών στον πληθυσμό της εξ όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και υπό το φως των θλιβερών αυτών διαπιστώσεων στρέφομε τον ερευνητικό μας φακό στα καθ΄ημάς και καλούμεθα να αναλύσουμε τα δημογραφικά μεγέθη της ευάνδρου γενετείρας και τροφού ημών άλλοτε κραταιάς κοινότητος Κορωνίδος κατά την εξηκονταετία 1951-2011.
Κατά το επισκοπούμενο αυτό χρονικό διάστημα η μάστιξ της πληθυσμιακής απαξιώσεως ενέσκηψε με ιδιαίτερη σφοδρότητα στο χωριό, ο πραγματικός πληθυσμός του οποίου υπέστη από του έτους 1951 μέχρι της τελευταίας απογραφής του 2011 μείωση, καθίζηση εν τη κυριολεξία, ανελθούσα εις 924 άτομα ή 60,2% (βλ. πίν. 1). Στο έτος βάσεως της ερεύνης μας το 1951 ο πραγματικός πληθυσμός ήταν 1535 άτομα, ενώ το 2011 611 και ο μόνιμος 594. Την ίδια κατωφερή πορεία ακολουθούν και οι συναπαρτίζουσες την Δημοτική Ενότητα Δρυμαλίας ορεινές κοινότητες ο πληθυσμός των οποίων κατά το επισκοπούμενο χρονικό διάστημα εσημείωσε εκατοστιαία μείωση κυμαινομένη από 24,2 (το Φιλότι) μέχρις 79,4 (το Σκαδό). Σημειώνουμε, εν παρόδω, ότι οι ορεινές Κοινότητες της Νάξου είναι επτά (7) οι εξής: Η δημοτικές κοινότητες Φιλοτίου και Απεράθου και οι τοπικές κοινότητες Κορωνίδος, Κορώνου, Κεραμωτής, Μέσης και Σκαδού. Το Φιλότι με μικρές, σχετικώς, απώλειες άντεξε στη σφοδρή δημογραφική δόνηση η οποία στην περίπτωση των ορεινών περιοχών της Νάξου και δη της Κορωνίδος δεν διαρκεί ολίγα έτη αλλά διήκει δι΄ όλης της εξηκονταετίας. Μόνο κατά την τελευταία δεκαετία 2001-2011 ο πληθυσμός της Κορωνίδος εσημείωσε ελαφρά άνοδο κατά 39 άτομα ή ποσοστό 6,8%. Ο πραγματικός πληθυσμός όλων των ορεινών Κοινοτήτων της Δρυμαλίας του 2011 εμειώθη έναντι του 1951 κατά 3.512 άτομα (από 7.459 σε 3.947) ή σε ποσοστό 47,1%,υποτιθέμενου βεβαίως ότι τα μεγέθη έχουν αναχθεί στο έτος βάσεως 1951 με κριτήριο την διοικητική συγκρότηση του 2011. Κατά την ίδια περίοδο ο πληθυσμός του δημοτικού διαμερίσματος της Νάξου και λόγω του γιγαντιαίου ρεύματος της εσωτερικής μεταναστεύσεως ηυξήθη κατά 5.049 άτομα ή σε ποσοστό 198,2% (βλ.πίν.1 και διάγραμμα 3). Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμισθεί ότι η κοινότητα Κορωνίδος είναι η μόνη εκ των μεγάλων κοινοτήτων η οποία εσημείωσε διαδοχικές μειώσεις σε όλες τις δεκαετίες των απογραφών, πλην της τελευταίας, με μεγαλύτερη εκείνη της δεκαετίας 1961-1971 ότε και κατέγραψε μείωση κατά 508 άτομα, δηλαδή πλέον του ημίσεος της καταγραφείσης καθ΄ όλη την εξηκονταετία (508/924 = 55% ).
Αλλά και υπό παν άλλο στατιστικό πρίσμα ορώμενο το φαινόμενο Κορωνίδος άγει εις μίαν και την αυτή διαπίστωση: Εγκατάλειψη του χωριού, αποψίλωση του πληθυσμιακού δυναμικού αυτού και αφυδάτωση της τοπικής κοινωνίας.
- ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ, ΜΕΣΗ ΠΥΚΝΟΤΗΣ ΚΑΙ ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΝΙΣΟΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Κατά το αυτό διάστημα ο μέσος όρος, κατ΄ έτος, της μεταβολής του πληθυσμού της Κορωνίδος ήταν -1,52% από τους μεγαλύτερους εξ όλων των κοινοτήτων της Νάξου. Προσέτι, η μέση πυκνότης του πληθυσμού το 2011 δηλαδή τα κατά μέσο όρο απογραφέντα άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο έχει τιμή 14 για το δημοτικό διαμέρισμα Κορωνίδος (με 42,3% της εκτάσεως της νήσου) ενώ μέση πυκνότης της Χώρας Νάξου είναι 618, συντριπτικώς υπερτέρα αν και καταλαμβάνει έκταση μόνο 12,3% της συνολικής εκτάσεως της νήσου(βλ.πίν.2). Επίσης ευρέθη ότι ο πληθυσμός της νήσου Νάξου πρέπει να αναδιαταχθεί κατά 44,9% ώστε να ισοκατανέμεται στο χώρο αναλόγως της εκτάσεως αυτού. Στο διάγραμμα 4 απεικονίζεται η ανομοιογένεια του πληθυσμού εκάστης περιοχής αναλόγως της εκτάσεως αυτής. Την ανισοκατανομή αυτή μετρεί ο λεγόμενος συντελεστής Gini ο οποίος λαμβάνει τιμή από 0 έως 1. Και όταν μεν λαμβάνει την τιμή 0 τότε υπάρχει πλήρης ισοκατανομή του πληθυσμού στο χώρο και το ποσοστό της εκτάσεως εκάστης περιοχής στη συνολική έκταση της νήσου ισούται με το ποσοστό του πληθυσμού εκάστης περιοχής στο συνολικό πληθυσμό. Στην περίπτωση αυτή η καμπύλη Lorenz (η οποία απεικονίζει την ανομοιογένεια της κατανομής του πληθυσμού στο χώρο) ταυτίζεται με την διαγώνιο γραμμή ή γραμμή των 45 μοιρών, όταν δε λαμβάνει την τιμή 1 τότε υπάρχει πλήρης ανισοκατανομή στο χώρο. Για τη Νάξο ο συντελεστής Gini λαμβάνει τιμή μεταξύ μηδενός (0) και μονάδος(1) και συγκεκριμένως 0,45.
2. Η ΠΥΡΑΜΙΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΝ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΩΜΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ
Αλλά κατά το αυτό διάστημα δεν κατεκρημνίσθη απλώς ο πληθυσμός της Κορωνίδος. Αλλοίωση εμφανίζει και η πληθυσμιακή πυραμίδα της κοινότητας και ειδικώς αυτή του οικισμού του Απόλλωνος (βλ.διάγρ.1). Ήτοι, παρατηρείται μετατόπιση του βάρους του πληθυσμού προς την κορυφή της με παράλληλη απίσχναση της βάσεως αυτού. Εκ των στοιχείων του μόνιμου πληθυσμού του 2001 συνάγεται ότι ο πληθυσμός των επιμέρους οικισμών της Κωμιακής και του Απόλλωνος- οι οποίοι είναι και οι σπουδαιότεροι της περιοχής αυτής-παρουσιάζει υψηλό δείκτη γηράνσεως ο οποίος ορίζεται ως ο αριθμός των γερόντων (δηλ. άνω των 65 ετών) ο οποίος αντιστοιχεί σε 100 παιδιά κάτω των 15 ετών : Και η μεν Κωμιακή έχει δείκτη γηράνσεως 145 ο δε Απόλλωνας 182 με φυσιολογική τιμή το 30. Αντιθέτως το 1961 έτος κατά το οποίο υφίστανται διαθέσιμα στοιχεία για τη διάρθρωση των ηλικιών του πληθυσμού ο δείκτης γηράνσεως της κοινότητας Κορωνίδος εν συνόλω- δεδομένου ότι δεν υπήρχαν τότε στοιχεία σε επίπεδο οικισμών- ήταν 20,9 και αυτό σημαίνει ότι σε 100 άτομα της παιδικής ηλικίας μέχρι 15 ετών αντιστοιχούσαν 21 γέροντες. Τοιουτοτρόπως ο πληθυσμός της κοινότητας Κορωνίδος το 1961 χαρακτηρίζεται στατιστικώς ως νέος ενώ το 2001 ως γηρασμένος. Δοθέντος τώρα του ελλείμματος στο ισοσύγιο της φυσικής κινήσεως(δηλαδή:γεννήσεις μείον θάνατοι) λόγω της μειωμένης γεννητικότητος, συνάγεται το αμάχητο τεκμήριο ότι η στρέβλωση της πληθυσμιακής πυραμίδος οφείλεται στην υποτροφοδότηση εκ της βάσεως αυτής.
3. ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΕΩΣ ΣΤΗΝ ΔΗΜΟΤ.ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΡΥΜΑΛΙΑΣ
Κατά την περίοδο 1999-2011 ότε και υφίστανται στατιστικά στοιχεία για τη γεννητικότητα και θνησιμότητα σε επίπεδο δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων οι γεννήσεις υπολείπονται των θανάτων τόσο στην Κορωνίδα όσο και στον Δήμο Δρυμαλίας και όχι μόνο αυτό αλλά η καμπύλη των θανάτων υπέρκειται αυτής των γεννήσεων. Με κριτήριο τον τόπο της μονίμου κατοικίας της μητρός οι γεννήσεις κατά την περίοδο αυτή στη Δρυμαλία είναι 345 και οι θάνατοι με κριτήριο τον τόπο μονίμου κατοικίας του θανόντος 742 άρα το έλλειμμα στο ισοσύγιο φυσικής κινήσεως του πληθυσμού είναι 397 άτομα (βλ.πίν.3). Ως προελέχθη, η τοιαύτη δυσμενέστατη εξέλιξη στο μέτωπο της γεννητικότητος του πληθυσμού οφείλεται στη ραγδαία πτώση της γονιμότητας τόσο στη μόνη αστική περιοχή της νήσου, τη Χώρα, όσο κυρίως, στις αγροτικές περιοχές (όλες πλην Χώρας). Αρκεί, προς το παρόν να λεχθεί τούτο: με κριτήριο την διάκριση σε αστικές και αγροτικές περιοχές (όλες πλην Χώρας Νάξου) οι γεννήσεις σε ολόκληρη τη νήσο συγκρινόμενες το 2011 (ότε και έχομε τα τελευταία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή διαθέσιμα στοιχεία) προς τις γεννήσεις του 1956 (έτος από το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία) εμφανίζουν μείωση κατά περίπου 53,7% !
- ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΚΑΘΙΖΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΟΡΩΝΙΔΟΣ
Όπως και η υπόλοιπη ορεινή Νάξος,έτσι και η Κωμιακή κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες μετά το 1951 δέχεται την επίδραση του ογκώδους κύματος της εσωτερικής μεταναστεύσεως προκληθείσης εκ του κενού το οποίο κατέλιπε η μαζική έξοδος των Ελλήνων προς την Αλλοδαπή και δη στη δεκαετία 1961-1971 ότε η Ελλάς υπέστη αφαίμαξη του παραγωγικού της δυναμικού. Στο διάστημα αυτό εσφαγιάσθη ο πληθυσμός της υπαίθρου χώρας στο βωμό της αβαθούς,υδροκεφαλικής και ερειδομένης επί σαθρών θεμελίων οικονομικής αναπτύξεως,η οποία υφανθείσα περί τον στήμονα του κλινήρους άστεως των Αθηνών και των λοιπών μεγάλων και μικρών αστικών Κέντρων μετεβλήθη συν τη παρόδω του χρόνου εις αγρίαν, δείγματα δε αυτής παρατηρούνται και στην πατρίδα μας τη Νάξο σήμερα.
- ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΡΕΥΜΑ ΚΑΙ Η ΥΠΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Τα ειδικά αίτια για την Κωμιακή ανάγονται στον ιδιάζοντα γεωργικό χαρακτήρα της τοπικής οικονομίας με θύμα τα αγροτικά προϊόντα,η αδυναμία διαθέσεως των οποίων στην εποχή του κράτους των μεσαζόντων περιάγει τους αγρότες μας σε απόγνωση. Υποκλινόμενος ενώπιον του δράματος των Κωμιακιτών ο αγνός φίλος της Κωμιακής και διαπρύσιος κήρυξ της Δημοκρατίας και του Δικαίου των αδυνάτων ο Νικηφόρος Μανδηλαράς,στην άσβεστη μνήμη του οποίου αφιερούται,επίσης, το παρόν πόνημά μας αναγράφει στα «Ναξιακά Χρονικά» το 1960 ότι υπερπεντάκις χίλιοι συγχωριανοί μας έχουν εκπατρισθεί λόγω της πενίας της μαστιζούσης τον τόπο. Μετ΄επιτάσεως συμβάλλουν στην πτώση του πληθυσμού η συγκοινωνιακή και επικοινωνιακή απομόνωση της Κωμιακής και των απομεμακρυσμένων οικισμών αυτής, η υπερσυγκέντρωση των διοικητικών Υπηρεσιών, η παράπλευρη εσωτερική μετανάστευση εκ μορφωτικών λόγων και η φυγή προς αναζήτηση καλυτέρων ευκαιριών απασχολήσεως.
Ο παράγων της μεταναστεύσεως εκόπασε και στην Κωμιακή ιδίως κατά την τελευταία απογραφική δεκαετία αλλά από των αρχών της δεκαετίας του 1980 αναφαίνεται ολίγον κατ΄ ολίγον νέος μέγας κίνδυνος σχετιζόμενος με την υπογεννητικότητα του αγροτικού πληθυσμού (και του χωριού μας) ο οποίος ενεφάνιζε ως εκ της φύσεως αυτού στο παρελθόν υψηλή γονιμότητα. Η άνοδος των εισοδημάτων και της μορφωτικής στάθμης όχι μόνο δεν οδήγησαν στην αναχαίτιση του φαινομένου της υπογεννητικότητος αλλά αντιθέτως έχει ευρεθεί εκ στοιχείων ειλημμένων από την παγκόσμια Οικονομία ότι μεταξύ της ανόδου του Εθνικού Εισοδήματος και της οικονομικής αναπτύξεως και της γεννητικότητος υφίσταται όχι μόνο υψηλός βαθμός αρνητικής συσχετίσεως αλλά και σχέση αιτίου-αιτιατού. Η ανάπτυξη είναι έν εκ των αιτίων της υπογεννητικότητος. Λίαν προσφυώς αναγράφεται στο προμνησθέν περισπούδαστο πόνημα της Ακαδημίας Αθηνών «Υπογεννητικότητα και Γήρανση του πληθυσμού» εκδοθέν το 1990 υπό την επιστημονική επίβλεψη του Ξενοφώντος Ζολώτα ότι το καλύτερο αντισυλληπτικό είναι η ανάπτυξη!!!
Τούτο, βεβαίως, δεν επάγεται και το αντίστροφο : Ότι δηλαδή πρέπει να «καταργηθεί» η υγιής και λελογισμένη και ανθρωποκεντρική οικονομική πρόοδος στο βωμό της αναχαιτίσεως της υπογεννητικότητος του πληθυσμού!!!
- Η ΕΓΚΥΡΗ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΟΥ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΖΟΛΩΤΑ
Λαμβανομένου υπ΄ όψη του υπερόγκου τιμήματος το οποίο συνεπάγεται η απόκτηση και ανατροφή τέκνων και δοθείσης της παντελούς απουσίας εν Ελλάδι καταλλήλου μίγματος οικονομικής και δημογραφικής πολιτικής, ως βαθύτερο κοινωνικό αίτιο της αρνησιπαιδίας και στην ορεινή άλλοτε Κοινότητά μας θεωρείται το εγκαθιδρυθέν πανταχού της Ελλάδος και δυστυχώς και στις εκ παραδόσεως γόνιμες αγροτικές περιοχές πολιτισμικό πρότυπο και η τάση προς ανατροπή του χάρτου των παραδοσιακών μας κοινωνικών αξιών η οποία ευνοεί την αστικοποίηση του πληθυσμού και των συνηθειών του, τη θεοποίηση της υπερκαταναλώσεως και τη βαθμιαία απομάκρυνση της γυναίκας από την οικογένεια και την ενσωμάτωση της στην παραγωγική διαδικασία. Λίαν ευστόχως, ο αείμνηστος σοφός καθηγητής και Ακαδημαϊκός, πρ. Πρωθυπουργός και επίτιμος Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Ξενοφών Ζολώτας σε συνέντευξή του αποκλειστικώς παραχωρηθείσα το 1994 προς την εφημερίδα «ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΣΚΑΔΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ» και στην εκδότρια αυτής ερίτιμη κυρία Κατερίνα Σιδερή και στον γράφοντα και απαντών εις σχετικό ερώτημα εδήλωσε ότι τα γενεσιουργά αίτια της αλλοιώσεως του πληθυσμού των ορεινών περιοχών και της υπογεννητικότητος είναι α΄: Η στροφή προς την αναζήτηση ευκαιριών απασχολήσεως εκτός του πρωτογενούς τομέως της οικονομίας και β΄: Η σταδιακή ένταξη στον οικονομικώς ενεργό πληθυσμό του θήλεος φύλου. Με το πρώτο αίτιο συνδέεται η μείωση του πληθυσμού η οφειλομένη στην εσωτερική μετακίνηση προς τον τριτογενή κυρίως τομέα της οικονομίας ενώ με το δεύτερο η μείωση της γεννητικότητος.
*
- . ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΡΩΝΙΔΑ ΕΚ ΤΗΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Όπως και τα αίτια τοιουτοτρόπως και οι συνέπειες εκ της τοιαύτης τροπής των πληθυσμιακών μεγεθών είναι πολλές και σύνθετες. «Άνδρες γαρ πόλις και ου τείχη ουδέ νήες ανδρών κεναί» λέγει κάπου ο Θουκυδίδης συμπυκνώνων στη φράση αυτή τις σοβαρές επιπτώσεις εκ της λειψανδρίας σε μία περιοχή. Για την Κορωνίδα ,πρωτεύουσα θέση μεταξύ αυτών κατέχει η αύξηση των κοινωνικών βαρών η προερχομένη εκ της συνθέσεως των ηλικιών. Ο λεγόμενος καθ΄ ηλικίαν δείκτης εξαρτήσεως ή δείκτης των κοινωνικών βαρών εκ του γεροντικού πληθυσμού εκφραζόμενος ως το ηλικιακό βάρος των γερόντων το οποίο επωμίζονται 100 άτομα της παραγωγικής ηλικίας, ηυξήθη στην περίπτωση της Κωμιακής μεταξύ των ετών 1961 και 2001 και έτσι ενώ το 1961, 100 άτομα του παραγωγικού πληθυσμού 15-64 ετών έφεραν το βάρος 20 γερόντων, το 2001 100 άτομα φέρουν το βάρος 46 γερόντων για την Κωμιακή και 53 για τον Απόλλωνα. Και όχι μόνο αυτό, αλλά ίνα πληρωθεί και το ρηθέν υπό του Ξενοφώντος Ζολώτα, ηυξήθη η αναλογία της γυναικείας απασχολήσεως στην Κορωνίδα κατά 46% μεταξύ 1961 και 2001 και μετεβλήθη εκ παραλλήλου και η δομή του ενεργού πληθυσμού και της απασχολήσεως: Μάλιστα δε η γεωργοκτηνοτροφική απασχόληση στην Κορωνίδα πίπτει από 84% το 1961 στο 56% το 2001. Ειδικώς, όμως, στη Χώρα Νάξου η κατάσταση έχει αλλάξει άρδην: Συνεπεία της επεκτάσεως της αστικοποιήσεως από 13,7% το 1951, στο 37% το 2001 η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα πίπτει από το ήδη χαμηλό 20% το 1961 στο 5% το 2001 και στο ίδιο έτος ο τριτογενής τομέας, αυτή η φωλεά του παρασιτισμού και της παραοικονομίας εμφανίζεται διογκωμένος καταλαμβάνων έκταση περίπου 70% της συνολικής απασχολήσεως.
- . ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Υπό το φως των ως άνω παρατηρήσεων και καθώς η γήρανση των ορεινών περιοχών δεν ευνοεί ιστορικώς την εξακτίνωση του ενδιαφέροντος του κράτους προς αυτές ελλοχεύει ο κίνδυνος τα μεν άλλοτε ακμαία οικιστικά ορεινά σύνολα να οδηγηθούν στις εσχατιές τις κοινωνικής απομονώσεως,τα δε τουριστικά παράλια - συν τη βοηθεία του διαρκώς ογκουμένου κύματος των αλλοδαπών εργατών αλλά και υπό την επίδραση της υιοθετήσεως προτύπων ξένων προς τις παραδόσεις μας- να αναγάγουν εις θεότητα την άκρατη τουριστικοποίηση των τοπικών οικονομιών με τελική απόληξη τον εξαμερικανισμό του τρόπου ζωής και τον αφελληνισμό του τόπου. Εις επίρρωση των ως άνω αρκεί να τονίσομε τούτο: ο πληθυσμός των πεδινών οικισμών στις οποίες ανήκουν τα δημοφιλή δυτικά τουριστικά παράλια ηυξήθη στην εξηκονταετία κατά 38,1% ενώ αυτός των ορεινών οικισμών εμειώθη κατά 47,1%.
Περαίνοντες, εικάζομεν ότι εγείρεται ενώπιον όλων ημών το μέγα ερώτημα: Τι μέλλει γενέσθαι; Η νυν υφισταμένη δημογραφική κατάσταση δεν εμπνέει αισιοδοξία τοσούτο μάλλον καθ΄ όσον –ως εκτιμάται – θα βαίνει επί μάλλον και μάλλον επιδεινουμένη. Το θέμα αυτό εκφεύγει των ορίων της παρούσης πραγματείας αλλά αρκούμεθα προς το παρόν εις τούτο: ότι ο κύκλος της γηράνσεως-υπογεννητικότητος είναι φαύλος κύκλος του οποίου η μεν περιφέρεια είναι πανταχού το δε κέντρον ουδαμού. Και διά με την υπογεννητικότητα καθίσταται σήμερα, είπερ ποτέ και άλλοτε, επιτακτική η ανάληψη δράσεως και εκ μέρους των τοπικών δημοτικών αρχών προς μετριασμό των συνεπειών της με γεναία ενίσχυση της μητρότητος κυρίως στις ορεινές κοινότητες, ιδίως δε στον χειμαζόμενο-δημογραφικώς- ακριτικό πληθυσμό του Απόλλωνος, διά δε την συγκράτηση του πληθυσμού στην Κορωνίδα ή και την ενθάρρυνση της παλιννοστήσεως απαιτείται η αξιοποίηση της ακένωτης δεξαμενής των τοπικών πλουτοπαραγωγικών πόρων και η διεύρυνση του μετώπου των παραγωγικών δυνατοτήτων της περικαλλούς αυτής περιοχής με βιώσιμα έργα ηπίας κλίμακος και όχι με περιβαλλοντοκτόνα εξαμβλώματα τα οποία διακωμωδούν την έννοια της οικονομικής προόδου και τα οποία, εν τέλει, θα καταστήσουν μακροχρονίως το υπόδειγμα της αγρίας αναπτύξεως απεχθές και μη ελκυστικό όχι μόνον στους ημεδαπούς και ξένους περιηγητές αλλά ακόμη και σε αυτόν τούτον τον διαβιούντα εδώ πληθυσμό.
Από του παρόντος μηνύματος ηλεκτρονικής αλληλογραφίας αρχίζω την αποστολή κειμένων άκρως-όπως πιστεύω- ενδιαφερόντων και ποικίλου περιεχομένου.
Μεταξύ αυτών και μελετών μου δημοσιευθεισών, κατά καιρούς, σε έντυπα, τόμους και αλλαχού.
Η αποστελλομένη σήμερα εργασία μου αναμορφωμένη και προσηρμοσμένη στα νεότεραδιαθέσιμα στατιστικά στοιχεία της Απογραφής πληθυσμού του 2011 εδράζεται επί ομιλίας μου γενομένης στην Κωμιακή της Νάξου εν έτει 2008 στο πλαίσιο του συνεδρίου «Η Νάξος δια μέσου των αιώνων» και έχει τίτλο : «Η ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΡΡΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΚΟΡΩΝΙΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ ΝΑΞΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΞΗΚΟΝΤΑΕΤΙΑ 1951 – 2011».
Ευρεία περίληψη αυτής δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «ΝΑΞΙΑΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ» τεύχος 8, Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2013, σελίδες 13-21.
Κωστής Στυλ. Λεβογιάννης
Οικονομολόγος, πρ.Γ.Γ Ενώσεως Κυκλαδικού Τύπου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου