8 Μνημεία της Νάξου σε κίνδυνο!

Πύργος Χειμάρρου

MOnuMENTA

Στείλ'τε μια carte postale στον Υπουργό Πολιτισμού! Εναέριος Σιδηρόδρομος          Μονή Γέννησης (Καλορίτισσα) Η Νάξος είναι ένα νησί με σπάνια φυσική και αρχιτεκτονική ομορφιά. 22 παραδοσιακοί οικισμοί, 30 πύργοι και πυργομονάστηρα, κάστρα, πάνω από 500 βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες, πάνω από 100 αρχαιολογικές θέσεις, προβιομηχανικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, υγρότοποι, δάση κέδρων, αμμόλοφοι, θίνες αποτελούν τον μνημειακό της πλούτο. Δεν είναι λίγοι οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία που έχουν αναστηλωθεί και αναδειχθεί, όπως οι αρχαίοι ναοί στα Ύρια και το Σαγκρί, το ιερό στις Μέλανες, το αρχαίο υδραγωγείο, η μονή Φωτοδότη κ.ά. Ωστόσο η πλειονότητα των μνημείων κινδυνεύει από την έλλειψη διαχείρισης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, την αδιαφορία, την εγκατάλειψη, την έλλειψη χρημάτων, τις αναπτυξιακές πιέσεις, τις κακές επεμβάσεις, τις αλλοιώσεις κ.λπ. Υπάρχουν μνημεία στη Νάξο που κινδυνεύουν ακόμα και με κατάρρευση. Το ηλεκτρονικό περιοδικό MOnuMENTA (www.monumenta.org) στο πλαίσιο του προγράμματος «Τοπικές κοινωνίες και Μνημεία» που εκπονεί στη Νάξο με τη συνεργασία του Δήμου Δρυμαλίας προσπαθεί να σωθούν αρχικά οχτώ μνημεία της Νάξου που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, κυρίως δομικά, και απειλούνται με κατάρρευση, όπως αναφέρθηκε. Στόχος της δράσης είναι η ενημέρωση και η κινητοποίηση της τοπικής κοινωνίας ώστε η ίδια να ασκήσει πιέσεις στους αρμόδιους φορείς και κυρίως η λήψη μέτρων, όπως η διάθεση κονδυλίων, από το Υπουργείο Πολιτισμού για τη στερέωση και την αποκατάστασή των μνημείων. Η αποστολή της carte postale με τα 8 μνημεία στον Υπουργό Πολιτισμού πιστεύουμε ότι θα φέρει κάποιο αποτέλεσμα. Τα οχτώ μνημεία είναι: Πύργος Χειμάρρου: ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Νάξου, ειδικά της ορεινής. Πρόκειται για κυκλικό αμυντικό πύργο του 4ου αι. π.Χ., κτισμένο από ντόπιο μάρμαρο που σώζεται σε ύψος 15 σχεδόν μέτρων. Η εξωτερική του όψη σώζεται αρκετά καλά σε αντίθεση με την εσωτερική που έχει ήδη καταρρεύσει ή είναι ετοιμόρροπη. Η θύρα βρίσκεται στη νότια πλευρά, ένα παράθυρο υπάρχει στο ύψος του β’ ορόφου. Ο πύργος περιβάλλεται από ένα περίπου τετράγωνο περιτείχισμα με πλευρά 35μ. Μέσα στο περιτείχισμα οι ανασκαφές έφεραν στο φως επτά ελαιοτριβεία. Πριν χρόνια ξεκίνησε το έργο αποκατάστασης, το οποίο όμως έμεινε ημιτελές. Το μνημείο είναι σε επικίνδυνη κατάσταση και αναμένει, μάταια, να ενταχθεί σε κάποιο ΚΠΣ. Παλάτι Ιησουιτών: Το παλάτι βρίσκεται στα Καλαμίτσια, κοντά στο χωριό Μέλανες. Κτίστηκε στα τέλη του 17ου αιώνα και χρησίμευσε ως τόπος ανάπαυσης και περισυλλογής των ιησουιτών μοναχών. Βρίσκεται σε ένα μαγευτικό φυσικό περιβάλλον. Η κατάσταση διατήρησής του είναι πολύ κακή και πολλά τμήματά του έχουν καταρρεύσει. Δυστυχώς δεν προβλέπεται άμεσα καμιά ενέργεια στερέωσης και προστασίας του. Κάστρο τ' Απαλίρου: Πρόκειται για έναν οχυρωμένο οικισμό στα νότια του Σαγκριού που χρησιμοποιήθηκε από τον 7ο έως τις αρχές του 13ου αιώνα. Σώζονται τμήματα του τείχους, οι πολυάριθμες καμαροσκεπείς δεξαμενές για την αποθήκευση του νερού και γκρεμισμένοι ναοί. Η ερείπωση είναι πια εκτεταμένη. Απάνω Κάστρο: Βρίσκεται ανάμεσα στην Ποταμιά και τα χωριά Τσικαλαριό και Χείμαρρο και κτίστηκε τον 14ο αιώνα. Μέσα στο κάστρο και γύρω από αυτό υπάρχουν πολλοί καμαροσκεπείς ναοί, οι περισσότεροι των οποίων είναι σε ερειπιώδη κατάσταση. Σε ερειπιώση κατάσταση είναι τα τείχη και τα υπόλοιπα κτίσματα. Ναός Αγίου Μάμαντα ή θεοσκέπαστη: Βρίσκεται κοντά στο Κάτω Σαγκρί. Πρόκειται για σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με τρούλο, με αξιόλογα γλυπτά στο εσωτερικό του. Χρονολογείται στο β’ μισό του 10ου αιώνα. Εγχάρακτη επιγραφή τον συνδέει με τον επίσκοπο Λέοντα. Οι τοιχογραφίες έχουν σχεδόν εξ’ ολοκλήρου καταστραφεί. Το μνημείο χρήζει άμεσης συντήρησης και αποκατάστασης. Μονή Γέννησης (Καλορίτισσα): Στην πλαγιά του βουνού προφήτης Ηλίας σώζονται σε ερειπιώδη κατάσταση ο τοιχογραφημένος ναός, τα παρεκκλήσια, τα κελλιά και οι κινστέρνες ενός βυζαντινού μοναστηριού. Είναι θέμα χρόνου η ολική του κατάρρευση. Πύργος Αγιάς: Στην Αγιά, στα βόρεια του νησιού βρίσκεται ένας από τους μεσαιωνικούς πύργους της Νάξου. Η πυρκαγιά που ξέσπασε πριν από χρόνια στο ιδιόκτητο κτίσμα άφησε να στέκουν μόνο οι τέσσερις τοίχοι. Δεν προβλέπεται καμία επέμβαση προστασίας του μνημείου. Εναέριος σιδηρόδρομος: Ο «εναέριος» όπως λέγεται, μετέφερε το σμυρίγλι (ορυκτό που χρησίμευε για τη λείανση μετάλλων, γυαλιού και ως αντιολισθητικό υλικό για δρόμους και δάπεδα) από τα ορυχεία μέσα στα βουνά μέχρι τη σκάλα φόρτωσης στο λιμάνι της Μουτσούνας. Κατασκευάστηκε την περίοδο 1926-1929 και αποτελείται από πυλώνες, βαγονέτα (πολλά από τα οποία έχουν καταστραφεί), μηχανοστάσια, αποθήκες, εγκαταστάσεις φόρτωσης. Αναμένει την ένταξή του σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης και ανάδειξης.

Απάνω Κάστρο

Πύργος Αγιάς