Η δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 στη Νάξο η απόλυση από την Απριλιανή χούντα του Δ/ντή γυμνασίου της Σχολής Ουρσουλινών στη Νάξο Γιώργου Φυσάκη

Από εκδήλωση στο θέατρο της Σχολής Ουρσουλινών (1962-1967).
Ο διευθυντής Γ. Φυσάκης στο άκρο δεξιά

     (Βήμα της Νάξου Φύλλο 112)

γράφει  ο φιλόλογος-πρώην  Βουλευτής Νίκος Λεβογιάννης

    (απ’  το υπό έκδοση βιβλίο του  Νεότερη ιστορία της Νάξου τ. Β΄) 

   

Ο μαθηματικός Γιώργος Φυσάκης, κρητικός την καταγωγή, σε νεαρή ηλικία ήρθε στη Νάξο το 1961, για να εργαστεί ως καθηγητής στη Σχολή Ουρσουλινών. Την περίοδο εκείνη στη Νάξο επικρατεί κλίμα φοβίας και αστυνομοκρατίας. Οι γνωστοί ισχυροί κομματικοί παράγοντες της ΕΡΕ στο νησί ελέγχουν ασφυκτικά τον κρατικό μηχανισμό και τα σώματα ασφαλείας. Η εκλογική νίκη της ...
ΕΔΑ το 1958 έχει εμβάλει σε ανησυχία το καθεστώς. Το γνωστό σχέδιο «Περικλής», με βάση το οποίο οργανώθηκαν οι εκλογές της «βίας και νοθείας» στις 29 Οκτωβρίου 1961, βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη. Οι αντίθετοι πολιτικά και κυρίως οι Αριστεροί βρίσκονται

Εθνική γιορτή (1962-1967)

υπό διωγμό και διαρκή παρακολούθηση. Η παρουσία στο νησί την περίοδο αυτή αγωνιστών όπως του Μανώλη Γλέζου (όταν δεν είναι στην φυλακή) και του Νικηφόρου Μανδηλαρά, αναπτερώνει το ηθικό του λαού και ευαισθητοποιεί τη νεολαία στη διάρκεια του Α΄ Ανένδοτου Αγώνα του Γ. Παπανδρέου.

      Το λαϊκό κίνημα στις Κυκλάδες είναι αδύναμο, οι μηχανισμοί παρακολούθησης και καταστολής (κρατικοί και παρακρατικοί) βρίσκονται σε διαρκή επαγρύπνηση. Όσα συνέβησαν στις εκλογές του Οκτωβρίου 1961 και ιδιαίτερα στις περιοδείες του Νικηφόρου Μανδηλαρά, υποψήφιου του ΠΑΜΕ (ΕΔΑ) στις Κυκλάδες, επιβεβαιώνουν αυτό το κλίμα.

      Μέσα  σ’ αυτές τις πολιτικές συνθήκες φθάνει ο Γ. Φυσάκης το φθινόπωρο του 1961 στη Νάξο και αναλαμβάνει το εκπαιδευτικό του έργο στη Σχολή Ουρσουλινών. Η παρουσία ενός νέου στην ηλικία καθηγητή, έντονα πολιτικοποιημένου, ο οποίος περιφρονεί  «προκλητικά» το πανίσχυρο κατεστημένο της Δεξιάς (ΕΡΕ), διαβάζει ελεύθερα προοδευτικές εφημερίδες και περιοδικά, μιλάει ανοιχτά στα καφενεία εναντίον της Δεξιάς, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη.

      Οι  προοδευτικές του ιδέες, ο δημοκρατικός τρόπος λειτουργίας του μέσα στο σχολείο, οι πνευματικές και πολιτιστικές δραστηριότητες που αναπτύσσει εκεί, προκαλούν. Το κομματικό-κρατικό κατεστημένο ανησυχεί και δείχνει με διάφορους τρόπους τα «δόντια» του στον «επικίνδυνο» καθηγητή. Ο πανίσχυρος τότε Υπουργός Αρ. Πρωτοπαπαδάκης, σε επίσκεψή του στη Σχολή, αποφεύγει ...

ακόμη και να τον χαιρετίσει. Πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι τον συμβουλεύουν φιλικά να «καθίσει ήσυχος», ακόμη και να φύγει, για να μην μπει σε περιπέτειες. Δεν έχει περάσει και πολύς καιρός από τότε που απολύθηκαν πέντε καθηγητές του γυμνασίου Νάξου, επειδή είχαν φιλικές σχέσεις με τους εξόριστους στο νησί καπεταναίους του ΕΛΑΣ (1947).  Οι αστυνομικές αρχές, με την παρότρυνση και των παραγόντων της ΕΡΕ, αρχίζουν τη διακριτική παρακολούθηση του καθηγητή. 

      Η πολιτική άνοιξη της περιόδου 1963-1965 με τις κυβερνήσεις του Γ. Παπανδρέου, την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Παπανούτσου και το κλίμα εκδημοκρατισμού που επικρατεί, δημιουργούν νέες πολιτικές συνθήκες και στη Νάξο. Η ΕΡΕ και το κατεστημένο της έχουν βγει αποδυναμωμένες απ’ τις εκλογές της 3^ης Νοεμβρίου και ο Φυσάκης, Δ/ντης του γυμνασίου της Σχολής (1964), αξιοποιεί την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και δημιουργεί συνθήκες αναγέννησης μέσα στο σχολείο. Ακούγεται μουσική Θεoδωράκη, καθιερώνεται με πρότασή του η χρήση της δημοτικής γλώσσας σε όλα τα μαθήματα και ο ίδιος διδάσκει τα Μαθηματικά και την Φυσική στη δημοτική γλώσσα.

      Η ανατροπή όμως της κυβέρνησης Παπανδρέου από τα ανάκτορα, με την αποστασία  τον Ιούλιο 1965, οδηγεί και πάλι τη χώρα, την κοινωνία, την παιδεία, τους δημοκρατικούς θεσμούς, σε οπισθοδρόμηση. Αναβιώνουν οι συνθήκες της περιόδου του 1961. Τα προοδευτικά σχολικά βιβλία της μεταρρύθμισης Παπανούτσου «πολτοποιούνται». Οι συντηρητικές δυνάμεις της Νάξου δεν αφήνουν την ευκαιρία και επιχειρούν να απαλλαγούν από τον …προκλητικό και «επικίνδυνο» εκπαιδευτικό Φυσάκη.  Κάποιοι υπερσυντηρητικοί εκπαιδευτικοί κύκλοι του γυμνασίου Νάξου φθάνουν μέχρι την υποβολή αναφοράς εναντίον του, με την κατηγορία ότι στο σχολείο «χρησιμοποιεί γλώσσα… καθαρίστριας». Το θέμα έφθασε ως τη Βουλή ύστερα από «ερώτηση» που κατέθεσε ο βουλευτής Κυκλάδων της ΕΡΕ Ευστ. Αλιπράντης (1966), ο οποίος υιοθέτησε τις «κατηγορίες» αυτές. Το Υπουργείο στέλνει τον Επιθεωρητή Ιδιωτικής Εκπαίδευσης Ματζουράνη στη Νάξο να ερευνήσει το θέμα, αλλά οι διαπιστώσεις του Επιθεωρητή είναι αντίθετες με τις καταγγελίες. Ο Διευθυντής της Σχολής επιτελεί σπουδαίο  εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό έργο. Οι καταγγελίες πέφτουν στο κενό.

      Αλλά  οι διώκτες του δεν ησυχάζουν. Με αφορμή κάποιο ασήμαντο περιστατικό  που συνέβη στη διάρκεια εκκλησιασμού του σχολείου στη Μητρόπολη ο Γ. Φυσάκης και πάλι βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα. Κατηγορείται ανοιχτά και με δημοσιεύματα σε τοπικές εφημερίδες με υπαινιγμούς ακόμη και για «αθεΐα», επειδή κάποιες μαθήτριες βγήκαν έξω απ’ το ναό στη διάρκεια της λειτουργίας και τις ακολούθησε ο διευθυντής, προκειμένου να ελέγξει τις κινήσεις τους. Η έξοδος του απ’ το ναό θεωρήθηκε ότι υποκινήθηκε από τον ίδιο και μάλιστα την ώρα που εψάλλετο το «πολυχρόνιο» για τον βασιλιά. Ακόμη και το γεγονός ότι απέφευγε συστηματικά να χρησιμοποιεί την ειδική θέση που υπήρχε μέσα στο ναό για τους Διευθυντές της Σχολής θεωρήθηκε ως ύποπτη κίνηση. Αυτά, σε συνδυασμό και με το βαρύ κλίμα που υπήρχε σε βάρος του στους συντηρητικούς κύκλους, συνετέλεσαν στο να  κατηγορηθεί και πάλι και να ξεκινήσει Ένορκη Διοικητική Εξέταση (ΕΔΕ) σε βάρος του, διανθισμένη και με καταγγελίες για τις αριστερές του πεποιθήσεις, για τις αριστερές εφημερίδες που διάβαζε (Αυγή, Ελευθερία, Νέα κ.λπ.).

      Η ΕΔΕ ουδέποτε ολοκληρώθηκε, αλλά αυτό πλέον δεν είχε σημασία, καθότι όταν πλέον είχε ήδη επιβληθεί η δικτατορία της 21^ης Απριλίου 1967. Τώρα οι κατηγορίες ήταν βαρύτερες, διότι απέφευγε να διαβάζει στο σχολείο τις ανακοινώσεις της χούντας. Ακόμη και για το…ρώσικης μάρκας αυτοκίνητό του, ένα «Μόσκοβιτς», ήταν ύποπτος. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι πολλές από τις μαθήτριές του, ακόμη και κορίτσια συντηρητικών οικογενειών έσπευσαν χωρίς δισταγμό να τον υπερασπιστούν.

      Το  στρατοκρατικό-φασιστικό καθεστώς όμως δεν χρειαζόταν κανένα πόρισμα για να απολύσει τον Φυσάκη, αυτό αποτέλεσε το επικάλυμμα μιας προειλημμένης από καιρό απόφασης. Ο Φυσάκης απολύθηκε με συντακτική πράξη μαζί με εκατοντάδες άλλους εκπαιδευτικούς σ’ όλη τη χώρα και στις αρχές Ιανουαρίου του 1968 του κοινοποιήθηκε η απόφαση.

      Την απόλυσή του ανακοίνωσε ο ίδιος στην πρωινή συγκέντρωση μαθητριών και καθηγητών στα μέσα Ιανουαρίου, γεγονός που προκάλεσε τις αντιδράσεις των μαθητριών, θλίψη στους προοδευτικούς κύκλους της τοπικής κοινωνίας και δυσαρέσκεια στους επιχειρηματικούς κύκλους, οι οποίοι ανησύχησαν για την πορεία του σχολείου και τον κίνδυνο συρρίκνωσής του, γεγονός που θα έπληττε την οικονομική ζωή της πόλης. Πράγματι με τη λήξη του σχολικού έτους (1967-1968) μεγάλος αριθμός μαθητριών (περίπου 60 σε σύνολο 150) αποχώρησαν οριστικά απ’ τη Σχολή και αυτό ήταν ισχυρό πλήγμα.

      Την παραμονή της αναχώρησής του επισκέφτηκε τη νύχτα το σχολείο και έγραψε στον πίνακα της τάξης του το παρακάτω αποχαιρετιστήριο μήνυμα στις μαθήτριές του: «από τα χρώματα [να προτιμάτε το] ..άσπρο, από τις γραμμές την …ίσια και από φως, του …ήλιου».

      Την επομένη το πρωί, όταν ο αγωνιστής παιδαγωγός αποχωρώντας απ’ το σχολείο είδε τις μαθήτριες, ανεβασμένες στη μάντρα της αυλής, να τον χειροκροτούν καθώς κατέβαινε το στενό προς το παραπόρτι του κάστρου και να τραγουδούν το «γελαστό παιδί» του Θεοδωράκη. Κι ας ήταν τότε δικτατορία!!!

      Για τη δράση του στη Νάξο ο Φυσάκης επί χρόνια βρισκόταν στο στόχαστρο της χούντας, που τον είχε υποχρεώσει δυο φορές την εβδομάδα να παρουσιάζεται στις αρχές ασφαλείας στην οδό Μπουμπουλίνας στην Αθήνα.

      Τα  επόμενα χρόνια ο Γιώργος Φυσάκης εργάστηκε στην Αθήνα σε φροντιστήρια και ιδιωτικά σχολεία, όπου υπέστη κι άλλους διωγμούς και απολύσεις απ’ τη χούντα. Με τη μεταπολίτευση (1974) δραστηριοποιήθηκε στο συνδικαλιστικό κίνημα των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και επί σειρά ετών εκλεγόταν Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Ελλάδας (1975-1990), ένα συνδικαλιστικό φορέα με σπουδαία παρουσία και δράση στο εργατικό κίνημα της χώρας την περίοδο εκείνη.  Ως σήμερα ο Φυσάκης διατηρεί στενές φιλικές σχέσεις με πολλούς Ναξιώτες, επισκέπτεται συχνά το νησί και με συγκίνηση λέει ότι: «αν δεν ήταν Κρητικός θα δήλωνε Ναξιώτης».