ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ στην Κορφή Ξύδη;

Αρθρο του Θαν. Καραβία

 Μέγα θέμα έχει προκύψει αν ο χώρος υγειονομικής ταφής θα είναι απορριμμάτων ή υπολειμμάτων. Αν θα είναι δηλαδή ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ. Η μελέτη μιλάει για ΧΥΤΑ, όσοι όμως αντιδρούν δίνουν μεγάλη έμφαση στο να γίνει ΧΥΤΥ. Ας δούμε όμως μερικά βασικά πράγματα, που θα πρέπει να γνωρίζουν οι κάτοικοι των Εγγαρών και της Γαλήνης, καθώς και οι Δημότες του νέου Δήμου Νάξου και μικρών Κυκλάδων.

Ένας χώρος υγειονομικής ταφής δεν γίνεται όπου εμείς θέλουμε, αλλά όπου πρέπει. Πρέπει λοιπόν να εδράζεται πάνω σε μη περατά πετρώματα ή τουλάχιστον στα λιγότερο περατά που υπάρχουν στο νησί μας, ώστε σε περίπτωση αστοχίας, π.χ. διάρρηξη της μεμβράνης, να μη διαφύγουν τα ιζήματα (κατακάθια) προς το υπέδαφος και να επηρεάσουν τον υδροφόρο ορίζοντα. Τέτοια πετρώματα γρανοδιορίτες υπάρχουν μόνο στο βόρειο τμήμα του νησιού μας και εκτείνονται  ...

από την πόλη της Νάξου μέχρι και την περιοχή Φανερωμένης και νοτιοδυτικά μέχρι την περιοχή Αυλιά. Άρα εκεί και μόνο εκεί θα πρέπει να εγκατασταθούν ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ. Σε καμιά δε περίπτωση δεν τοποθετούνται ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ πάνω σε ασβεστόλιθους (μάρμαρα) διότι ενέχει κίνδυνο σε περίπτωση διάτρηση της μεμβράνης τα όξινα ιζήματα να διαπεράσουν τον ασβεστόλιθο και να καταλήξουν τελικά στον υδροφόρο. Αυτός είναι και ο λόγος που κάποτε είχα αντιδράσει έντονα σε μια πρόταση κατασκευής ΧΥΤΑ στην περιοχή των μαρμάρων. Εξασφαλίζοντας σε ικανοποιητικό βαθμό το υδρογεωλογικό πρόβλημα, εξασφαλίζουμε και τα επιφανειακά νερά (λίμνες, ποταμούς, χείμαρρους) λαμβάνοντας υπ όψιν τις κλίσεις του εδάφους, τις λεκάνες απορροής ομβρίων και τη σταθερότητα της λεκάνης εναπόθεσης. Όλα αυτά τα τεχνικά θέματα εξετάζονται και διασφαλίζονται από τη μελέτη. Είναι επίσης νομοθετημένες οι αποστάσεις από κατοικημένες περιοχές, από αρχαιολογικά μνημεία, από περιοχές εξαιρετικού κάλλους κτλ.

Η κατασκευή της λεκάνης εναπόθεσης γίνεται περίπου σαν τη λεκάνη της λιμνοδεξαμενής.

Ένα άλλο στοιχείο σημαντικό είναι η χιλιομετρική απόσταση της πηγής παραγωγής απορριμμάτων (πόλεις και οικισμοί) από το χώρο υγειονομικής ταφής. Η απόσταση αυτή πρέπει να είναι σχετικά μικρή, ώστε και το κόστος μεταφοράς να μην είναι υπερβολικά υψηλό για τους δημότες, αλλά και η όχληση που δημιουργείται κατά τη μεταφορά απορριμμάτων να μην επεκτείνεται σε μεγάλο τμήμα του νησιού. Η κατασκευή ενός ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ  είναι μεν απλή αλλά χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, όσο αφορά τη μακροβιότητα της μεμβράνης κάλυψης. Σταδιακά η κατασκευή γίνεται σε τρεις φάσεις: λείανση της λεκάνης εναπόθεσης, επίστρωση με αδρανές υλικό και τέλος η επίστρωση της μεμβράνης κατακράτησης. Σε αυτό το κομμάτι χρειάζεται ιδιαίτερα καλή προεργασία και συνεχή επίβλεψη από τους επιβλέποντες μηχανικούς. Τέλος ο χώρος περιφράσσεται και φυλάσσεται επί 24ώρου βάσεως. Η ταφή γίνεται με χώμα ειδικής σύνθεσης, που κάθε μέρα διαβρέχεται και επιστρώνεται, ώστε να συμπιέζεται και να καλύπτει πλήρως τα απορρίμματα. Η προϋπόθεση λοιπόν για μια σωστή λειτουργία ενός ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ είναι η προδιαλογή στο σπίτι (ανακύκλωση) και η περαιτέρω διαλογή στο χώρο ταφής, η οποία γίνεται με ειδικά μηχανήματα. Από μελέτη του Πολυτεχνείου σχετικά με το θέμα της ταφής των απορριμμάτων έχει προταθεί στην τότε Νομαρχία Κυκλάδων (1995) η δημιουργία στα νησιά μας ΧΥΤΑ, αφού οι άλλες μέθοδοι (πυρόλυση, αεριοποίηση, λιπασματοποίηση, ανάκτηση ενέργειας κ.τ.λ.) δεν ενδείκνυνται δεδομένου του μικρού όγκου των απορριμμάτων. Άρα στο χώρο υγειονομικής ταφής δεν θάβουμε τα σκουπίδια, αλλά αυτό που μένει μετά την προδιαλογή στο σπίτι και στο χώρο ταφής. Αυτό δηλαδή που μένει όταν έχουμε στείλει στη ανακύκλωση το γυαλί, το πλαστικό και το μέταλλο, υλικά που δεν διασπώνται εύκολα και επομένως δεν αποδομούνται. Το χαρτί, το οποίο διασπάται το ανακυκλώνουμε γιατί είναι κρίμα να πάει χαμένο, ενώ με την ανακύκλωσή του σώζονται δένδρα που θα πήγαιναν για την παραγωγή χαρτοπολτού. Έτσι η ανακύκλωση φέρνει έσοδα στο δήμο και δεν μολύνει το περιβάλλον. Εάν λοιπόν έχει γίνει σωστά η κατασκευή και αν γίνεται υψηλού βαθμού ανακύκλωση ποια η διαφορά μεταξύ ΧΥΤΑ και ΧΥΤΥ; Το πρόβλημα είναι αν θα γίνει σωστή κατασκευή (μη διάτρηση της μεμβράνης) και εντατική ανακύκλωση στο σπίτι μας και στον χώρο ταφής. Ένας τέτοιος χώρος δεν έχει καμιά σχέση με τους σημερινούς σκουπιδότοπους (ΧΑΔΑ) και τα προβλήματα που αυτοί δημιουργούν. Όσοι έχουν πάει στο εξωτερικό αλλά και σε ορισμένους πρωτοποριακούς δήμους στην Ελλάδα έχουν δει τέτοιους ΧΥΤΑ. Αυτά έπρεπε να είχε εξηγήσει στους Δημότες και πάνω σε αυτά να είχε δεσμευθεί η προηγούμενη Δημοτική Αρχή και μέσα από πλατιές λαϊκές συνελεύσεις-διαβουλεύσεις να μην υπάρχουν παρεξηγημένες αντιλήψεις και δικαιολογημένοι φόβοι των κατοίκων Γαλήνης Εγγαρών. Αντ’ αυτού σιωπή, μισόλογα και ανευθυνότητα. Ακόμα και όταν η Νομαρχία Κυκλάδων καλούσε τους τοπικούς άρχοντες να πάρουν απόφαση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις πέταξαν το μπαλάκι στο νομαρχιακό συμβούλιο για να αποφασίσουν για το ΧΥΤΑ της Νάξου οι άλλοι Νομαρχιακοί σύμβουλοι (Σαντορινιοί, Μηλιοί Τηνιακοί και Ανδριώτες) όμως για τέτοια θέματα χρειάζεται συναίνεση, διαβούλευση και δέσμευση του πολίτη προς το Δήμο αλλά κυρίως του Δήμου προς τον πολίτη. Έτσι πρέπει να πορευθεί από δω και μπρος ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, με ανοιχτά χαρτιά, με ενημέρωση, με δημοκρατικές διαδικασίες. Για το κάθε σοβαρό θέμα διαβούλευση, ας σταματήσουν επιτέλους οι μικροπολιτικές και το πολιτικό κόστος. Φτάνει πια. Ας γίνουν τα παθήματα μαθήματα, για να πάμε μπροστά σαν νησί, αλλά και σαν Χώρα.