Πλημμυρικός Κίνδυνος στο νησί της Νάξου

Γράφει η Πολυκρέτη Νικολέττα,

Γεωγράφος -Περιβαλλοντολόγος,

Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνώ ν-ΕΚΠΑ
Η διαχέιριση των φυσικώ ν καταστροφώ ν αποτελέι πρωταρχική σημασ́ια για την αντιμετώ πιση προβλημά των επιβ́ιωσης. Το κλ́ιμα σε συνδυασμό με την τοπογραφ́ια, τον τεκτονισμό, τις χρήσεις γης τα πετρώ ματα και το έδαφος μπορούν να δημιουργήσουν πλημμυρικά φαινόμενα. Τα πλημμυρικά φαινόμενα έιναι έντονα και απαντώ νται συχνά στον Ελλαδικό χώ ρο κυρ́ιως σε ποτάμια και ρέματα στα οπόια δεν δ́ινεται η απαράιτητη σημασ́ια και τα αποτελέσματα έιναι καταστροφικά. Στη Νήσο Νά ξο έχει αποδειχθέι ό τι το ρέμα Παρατρέχος ή Περ́ιτσι δημιουργέι σοβαρά προβλήματα μετά από έντονες βροχοπτώ σεις τόσο στα ορεινά με κατολισθήσεις και καθιζήσεις σε μεγά λο μέρος του οδικού δικτύου, όσο και στην ευρύ τερη περιοχή της Χώ ρας της Νά ξου με έντονα πλημμυρικά γεγονό τα. Ιστορικά το εν λόγο ρέμα έχει δώ σει αρκετές πλημμύρες, οι πιο πρόσφατες έχουν

καταγραφέι στα τέλη Μαρτ́ιου του 1998, στις αρχές Ιανουαρ́ιου του 1999 και η τελευτάια στις
18 Φεβρουαρ́ιου του 2003. Με σκοπό την πρόληψη και τη διαχέιριση των πλημμυρικώ ν γεγονό των στο νησ́ι πραγματοποιήθηκε η διπλωματική μελέτη «Μελέτη πλημμυρικού κινδύνου με χρήση Γεωγραφικώ ν Συστημά των Πληροφοριώ ν. Εφαρμογή στην υδρολογική λεκά νη του ρέματος Παρατρέχος ή Περ́ιτσι, της Νήσου Νά ξου», στα πλάισια του Δια- ιδρυματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδώ ν «Πρόληψη και διαχέιριση φυσικώ ν καταστροφώ ν» του Τμήματος Γεωλογ́ιας και Γεωπεριβά λλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημ́ιου Αθηνώ ν.
Στόχος της μελέτης ή ταν η εύρεση του πλημμυρικού κινδύνου στην ευρύ τερη περιοχή του ρέματος εκέι που συγκεντρώ νονται τα ατμοσφαιρικά κατακρημν́ισματα. Από εδώ και στο εξή ς η περιοχή αυτή θα χαρακτηρ́ιζεται ως «υδρολογική λεκά νη του ρέματος Παρατρέχος ή Περ́ιτσι». Για την εύρεση του πλημμυρικού κινδύνου πραγματοποιήθηκαν πολλά στάδια μέσω μιας συγκεκριμένου μεθόδου, τη μέθοδο Clark. Τα αποτελέσματα της μεθόδου ή ταν:: Να υπολογιστέι ο χρόνος που χρειά ζεται το νερό
απο την ορεινή περιοχή να φτάσει στην εκβολή του ποταμού στον Όρμο του Αγ́ιου Γεωργ́ιου. Από εδώ
και στο εξή ς η εκβολή του ρέματος θα χαρακτηρ́ιζεται «στόμιο της υδρολογική ς λεκά νης».
Να υπολογιστέι η παροχή αιχμή ς στο στόμιο της υδρολογική ς λεκά νης. Παροχή αιχμή ς ορ́ιζεται η μεταβολή της ποσό τητας του νερού στη μονάδα του χρόνου.
Η δημιουργ́ια χάρτη πλημμυρικού κινδύνου, στον οπόιο απεικον́ιζονται οι περιοχές όπου συσσωρεύ εται μεγά λος όγκος νερού και αποτελούν αιτ́ια πλημμυρικού κινδύνου. Για την καλύ τερη εφαρμογή
της μεθόδου τα δεδομένα εμπλουτ́ιστηκαν με μετρήσεις από το ύπαιθρο, μέσω του σταθμήμετρου και
του μετεωρολογικού σταθμού που εγκαταστάθηκαν για το σκοπό αυτό (Όργανα που παραχωρήθηκαν
από την Επ́ικουρη Καθηγή τρια του τμήματος Γεωλογ́ιας και Γεωπεριβά λλοντος Ευελπ́ιδου Ν́ικη-Νικολέττα, στην εγκατάσταση των οπόιων σημαντική ή ταν η βοήθεια του κ. Γιά ννη Κοντόπουλου, Καθηγητή Ναυτικώ ν και Τεχνικώ ν Λυκέιων και Γυμνάσιων). Το κύριο λογισμικό που χρησιμοποιήθηκε έιναι το λογισμικό ArcGis 9.3 και ArcGis 10 (Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριώ ν), με το οπόιο έγινε η χαρογράφηση της περιοχή ς με σκοπό την εκτ́ιμηση του πλημμυρικού κινδύνου. Παρακά τω αναλύονται τα χαρακτηριστικά της υδρολογική ς λεκά νης έτσι ώ στε να γ́ινει γνωστή η περιοχή που μελετήθηκε.
Υδρολογική λεκά νη του ρέματος Παρατρέχος ή Περ́ιτσι Η έκταση της υδρολογική ς λεκά νης του ρέματος Παρατρέχος ή Περ́ιτσι έιναι 54,3 km2, χαρακτηρ́ιζεται από έντονο μορφολογικό ανά γλυφο στα ορεινά και ήπιο ανά γλυφο στην πεδινή περιοχή. Το μέσο υψόμετρο φτά νει τα 843 m και έχει διεύθυνση Α-Δ. Η υδρολογική λεκά νη του ρέματος Παρατρέχος ή Περ́ιτσι, περιλαμβά νει τον χέιμαρρο στη περιοχή Λειβάδια που βρ́ισκεται στην πεδινή περιοχή του ρέματος στον όρμο του Αγ́ιου Γεωργ́ιου και τους δύο μικρό τερους χειμάρρους της Ποταμιά ς -Χαλκ́ι και του Ά γιου Θαλέλαιου - Μελά νων. Μορφολογικά χαρακτηριστικά της υδρολογική ς λεκά νης
Από γεωμορφολογική ά ποψη παρατηρέιται έντονο ανά γλυφο στις ορεινές περιοχές με μέγιστο υψόμετρο περ́ιπου 842 m και μέγιστη κλ́ιση πρανώ ν 43ο, ενώ ήπιο ανά γλυφο παρατηρέιται στη πεδινή περιοχή Λειβάδια. Σημαντικό ς παρά γοντας για την εκτ́ιμηση της ταχύ τητας με την οπόια θα κινηθέι το νερό αποτελέι η μορφολογική κλ́ιση του εδάφους. Οι μεγαλύ τερες κλ́ισεις παρατηρούνται στο βόρειο και ανατολικό τμήμα, εκέι που κυριαρχέι η παρουσ́ια ασβεστόλιθων, μαρμάρων και δολομιτώ ν. Οι από τομες κλ́ισεις που παρουσιά ζονται κατά μήκος των κλάδων, κυρ́ιως εκέινων με τη μεγαλύ τερη παροχή λόγω της εκτεταμένης διάβρωσης, έχει ως αποτέλεσμα να παρατηρούνται καταπτώ σεις βρά χων και κατολισθήσεις στα πρανή. Από το χάρτη διεύθυνσης των μορφολογικώ ν κλ́ισεων διακρ́ινεται η κλ́ιση των πρανώ ν. Σύμφωνα με την διεύθυνση της κλ́ισης προσδιορ́ιζεται η κ́ινηση του νερού. Γεωλογικά χαρακτηριστικά της υδρολογικής λεκά νης Γεωλογικά η ορεινή περιοχή δομέιται κυρ́ιως από μεταμορφωμένα κρυσταλοσχιστώ δη πετρώ ματα(μάρμαρα και μιγματ́ιτες που εμφαν́ιζονται σε από τομες κλ́ισεις) ενώ ηπεδινή περιοχή περιλαμβά νει σχιστολιθικά αποσαθρωμένα πετρώ ματα, γρανοδιορ́ιτες και αλλούβια.
Έ́ δαφος
Για την καλύ τερη ανά λυση της περιοχή ς σημαντικό ή ταν να γνωρ́ιζουμε αν υπάρχει έδαφος. Στο χάρτη με τα εδαφικά χαρακτηριστικά απεικον́ιζονται οι περιοχές όπου υπάρχει έδαφος καθώ ς επ́ισης και το βάθος του εδάφους. Ο τύπος εδάφους «μέτρια βαθύ» καταλαμβά νει το μεγαλύ τερο ποσοστό στην υδρολογική λεκά νη, όπως και ο τύπος «βρά χος» που απαντά ται κυρ́ιως στην ορεινή περιοχή της υδρολογική ς λεκά νης. Ο τύπος εδάφους «βαθύ» αποτελέι το μικρό τερο ποσοστό και εμφαν́ιζεται στην πεδινή περιοχή της λεκά νης στον Όρμο του Αγ́ιου Γεωργ́ιου. Μετά την πρώ τη γνωριμ́ια με την υδρολογική λεκά νη του ρέματος Παρατρέχος ή Περ́ιτσι θα έιναι ευκολό τερη η κατανόηση των αποτελέσματων της μελέτης και των συμπερασμά των με σκοπό τη πρόληψη και τη διαχέιριση των πλημμυρικώ ν γεγονό των, που θα πραγματοποιηθέι σε επόμενο τεύχος.