γράφει ο φιλόλογος-πρώην Βουλευτής Νίκος Λεβογιάννης
 |
| Η΄ τάξη του γυμνασίου Τραγαίας 1967-1968** |
(απ’ το υπό έκδοση βιβλίο του Νεότερη ιστορία της Νάξου τ. Β΄)
Ο αρχιπραξικοπηματίας της δικτατορίας της 21 Απριλίου 1967 Στ. Παττακός, απ’ τους γραφικούς της γνωστής ηγετικής τριάδας της χούντας (Παπαδόπουλος, Παττακός, Μακαρέζος), «αντιπρόεδρος» της κυβέρνησης και «υπουργός Εσωτερικών», επισκέφτηκε τρεις τουλάχιστον φορές τη Νάξο στη διάρκεια της επτάχρονης τυραννίας. Σε κάθε επίσκεψη οι διορισμένες τοπικές «αρχές», με τον στρατιωτικό διοικητή προεξάρχοντα (Μ. Ορφανός), το διοικητή χωροφυλακής και τους κοινοτάρχες, οργάνωναν «αυθόρμητες» λαϊκές εκδηλώσεις, υποχρεώνοντας τούς μαθητές, τους δημοσίους υπαλλήλους, ακόμη και τους κατοίκους των χωριών να συγκεντρώνονται στη Χώρα για την «υποδοχή». Αρκετοί απ’ τους πραξικοπηματίες της χούντας επισκέφτηκαν το νησί τη σκοτεινή εκείνη περίοδο, δεν ήταν και λίγοι οι ντόπιοι που στήριξαν το καθεστώς και συνεργάστηκαν με τη χούντα, που κατέλαβαν σημαντικά πόστα στη διοίκηση και τον στρατό. Ένας τουλάχιστον ναξιώτης αξιωματικός ανήκε στους πρωτεργάτες της δικτατορίας και αποτάχτηκε μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Στις αρχές Μαΐου του 1968 ο Παττακός επισκέπτεται τη Νάξο. Μέσα σε ένα τριήμερο κατάφερε να επισκεφθεί τα …
19 από τα 24 νησιά των Κυκλάδων. Στη Νάξο έφτασε στις 8 Μαΐου και φυσικά έτυχε «παλλαϊκής υποδοχής» από επιστρατευμένους χωρικούς, δημόσιους υπαλλήλους, μαθητές δημοτικών σχολείων και γυμνασίων, αλλά και νέους και νέες ντυμένους με παραδοσιακές στολές, στρατολογημένους κι’ αυτούς απ’ τα χωριά. Οι διορισμένοι κοινοτάρχες μαζί με τους χωροφύλακες, τους αγροφύλακες και τους οπλίτες των ΤΕΑ ήταν τα όργανα υλοποίησης των εντολών της χούντας. Στην υποδοχή του Παττακού υποχρεώθηκαν οι μαθητές των σχολείων να παραστούν φορώντας ειδική στολή (γκρι παντελόνι- μπλε σακάκι τα αγόρια, μαθητική ποδιά τα κορίτσια).
Αλλά μια αυθόρμητη αντίδραση των μαθητών της τελευταίας τάξης του γυμνασίου Τραγαίας τίναξε στον αέρα την καλά οργανωμένη απ’ τον στρατ. Διοικητή Νάξου Μ. Ορφανό και τον διοικητή χωροφυλακής Νάξου Ν. Δαφνά τελετή υποδοχής του Παττακού. Οι απόφοιτοι του γυμνασίου αποφάσισαν σιωπηρά να μην πάρουν μέρος στην τελετή υποδοχής και δεν ήταν παρόντες στον προκαθορισμένο χώρο στην παραλία της Χώρας. Η απουσία τους έγινε αντιληπτή, τόσο απ’ τον Λυκειάρχη και τους καθηγητές του σχολείου, όσο κι απ’ τους υπεύθυνους της διοργάνωσης της εκδήλωσης. Οι ψίθυροι και οι φήμες άρχισαν ήδη να οργιάζουν και οι αρχές ασφαλείας θορυβήθηκαν γιατί δεν γνώριζαν τι ακριβώς είχε συμβεί.
Από την επόμενη μέρα άρχισαν ανακρίσεις στο σχολείο από τον Λυκειάρχη, αλλά τα στόματα των μαθητών ήταν κλειστά. Κανένας τους δεν μίλησε και καθένας βρήκε κάποιο άσχετο λόγο για να δικαιολογήσει την απουσία του. Εκείνοι που αγωνιωδώς αναζητούσαν πίσω απ’ την αυθόρμητη αντίδραση των μαθητών, υποκινητές-κομμουνιστές απογοητεύτηκαν.
Το γεγονός αυτό παρέμενε μέχρι πρόσφατα άγνωστο και μόνο οι «δράστες» το θυμούνται κάθε καλοκαίρι που συνηθίζουν να συναντώνται σαν σχολική τάξη στη Νάξο.
Οι λεπτομέρειες της μαθητικής ανταρσίας
Αρχές Μαΐου 1968: Ένας χρόνος έχει περάσει απ’ την επιβολή της στρατιωτικής χούντας της 21 Απριλίου 1967, ένας χρόνος επίσης απ’ τη στυγερή δολοφονία του ναξιώτη αγωνιστή της Δημοκρατίας Νικηφόρου Μανδηλαρά, γνωστού στους περισσότερους μαθητές τόσο απ’ τις συχνές επισκέψεις και τις μαχητικές ομιλίες του στα χωριά, όσο και απ’ την αγωνιστική εφημερίδα του τα «Ναξιακά Χρονικά».
Οι μαθητές της τελευταίας τάξης του γυμνασίου Τραγαίας, οι απόφοιτοι του σχολικού έτους 1967-1968, ήταν παιδιά με πλήρη γνώση για τα συμβαίνοντα στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο. Η στυγερή δολοφονία του δικού τους ήρωα του Νικηφόρου Μανδηλαρά πριν ένα χρόνο τους συγκλονίσει, όπως εξ άλλου κι’ ολόκληρο τον λαό της Νάξου. Υπήρχε οργή και αγανάκτηση στους μαθητές, οι οποίοι συζητούσαν στα διαλείμματα σιωπηρά για το τραγικό γεγονός. Στο γυμνάσιο της Τραγαίας φοιτούσαν πολλά παιδιά από την Κόρωνο και μετέφεραν στους άλλους μαθητές το κλίμα που υπήρχε στην ιδιαίτερη πατρίδα του Μανδηλαρά, όπου ζούσε κι’ ο πατέρας του, καθώς και τις πληροφορίες των συγχωριανών τους για τη στυγερή δολοφονία.
Το κλίμα την περίοδο αυτή ήταν ιδιαίτερα βαρύ σ’ ολόκληρο το νησί, γιατί ο Νικηφόρος ήταν πρόσωπο αγαπητό στο λαό, ανεξαρτήτως των πολιτικών του πεποιθήσεων και υπήρχε οργή και θυμός για τη δολοφονία του και όλοι γνώριζαν καλά ότι δολοφόνοι ήταν οι ίδιοι οι δικτάτορες.
Δεν άντεχαν οι μαθητές να δουν και να χειροκροτήσουν τον αρχιπραξικοπηματία της χούντας που είχε δολοφονήσει τον Μανδηλαρά, που έστειλε στα ξερονήσια χιλιάδες αγνούς πατριώτες αγωνιστές, μεταξύ των οποίων και ναξιώτες. Κανένας Ναξιώτης δεν έπρεπε να παραστεί σ’ αυτό το πανηγύρι της ντροπής. Γι αυτό και δεν χρειάστηκε καμιά προσυνεννόηση, όλα έγιναν με νοήματα και μισές κουβέντες κι’ οι μαθητές απλά ΔΕΝ ΠΗΓΑΝ.
Τα σχολεία είναι ακόμη κλειστά λόγω των διακοπών του Πάσχα, αλλά η εντολή του στρατιωτικού διοικητή και της χωροφυλακής είναι αυστηρή. Πρέπει να παραστεί σύσσωμο το σχολείο στην υποδοχή του …αντιπροέδρου και με επίσημη ενδυμασία. Έτσι ειδοποιούνται οι μαθητές στα χωριά τους ότι τη συγκεκριμένη μέρα και ώρα πρέπει να είναι συγκεντρωμένοι στην πλατεία της Χώρας και σε συγκεκριμένο σημείο. Θα παρθούν και απουσίες. Οι μαθητές όμως της τελευταίας τάξης του γυμνασίου Τραγαίας αποφασίζουν αθόρυβα, χωρίς μυστικές συναντήσεις και συνωμοτικές κινήσεις, δεν γνωρίζουν εξ άλλου από τέτοια, ότι δεν θα πάνε. Θα πας; Όχι, ούτε κι εγώ. Εσύ; όχι, δεν έχω στολή, ούτε κι εγώ… Κάπως έτσι πέρασε σχεδόν σε όλους το σύνθημα της αποχής κι’ η αυθόρμητη ανταρσία ήταν γεγονός.
Η απουσία όμως των περισσότερων μαθητών ολόκληρης τάξης και μάλιστα της κεφαλής του σχολείου, δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητη. Ο Λυκειάρχης και οι καθηγητές ανησύχησαν, αναζήτησαν τους μαθητές, οι αστυνομικές αρχές και ο στρατιωτικός διοικητής θορυβήθηκαν, φοβούμενοι μήπως είχαν να κάνουν με οργανωμένη αντίδραση από κάποια αντιστασιακή οργάνωση.
Τις επόμενες μέρες άρχισαν στο σχολείο διακριτικά μυστικές ανακρίσεις, παράλληλα με τις καθημερινές διαλέξεις, συστάσεις και προειδοποιήσεις απ’ τον Λυκειάρχη. Οι ύποπτοι καλούνται στο γραφείο του Λυκειάρχη και υποβάλλονται σε άτυπη ανάκριση με ερωτήσεις: Γιατί δεν πήγες στην υποδοχή του Παττακού; Ποιος σε παρέσυρε; Ποιοι οργάνωσαν αυτή την ενέργεια;
Οι απαντήσεις των μαθητών ήταν απλές: Δεν είχα στολή να φορέσω, ήμουν άρρωστος, δεν μπορούσα γιατί ήμουν στα κτήματα, δεν είχα τρόπο να κατέβω στη Χώρα κ.λπ. Δεν έπεισαν, αλλά και δεν προέκυψε κάτι άλλο, ούτε φυσικά επιβεβαιώθηκε η υποψία των «αρχών» ότι την ενέργεια αυτή διοργάνωσαν κάποιοι αριστεροί στην Τραγαία. Οι έρευνες σταδιακά ατόνησαν και η προσπάθεια αναζήτησης συνωμοτικής κίνησης και οργάνωσης εγκαταλείφθηκε. Το γεγονός αποσιωπήθηκε κι’ οι μαθητές επίσημα δεν τιμωρήθηκαν, αλλά κάποιοι απ’ αυτούς, οι θεωρούμενοι ίσως ως «αρχηγοί» της ανταρσίας, με αφορμή άλλα μαθητικά παραπτώματα, τιμωρήθηκαν αργότερα με υπερβολικές πειθαρχικές ποινές (πολυήμερες αποβολές). Η μαθητική εκείνη ανταρσία ήταν, όπως και σήμερα δηλώνουν οι «δράστες» της, αυθόρμητη, αλλά συνειδητή αντίδραση εναντίον της απριλιανής χούντας.
Τον Παττακό υποδέχτηκαν ο Δήμαρχος Δημ. Προμπονάς (δεν τον είχαν ακόμη απολύσει) με το δημοτικό συμβούλιο, ο Δεσπότης Παροναξίας Επιφάνιος, ο στρατιωτικός Διοικητής Νάξου Μ. Ορφανός, ο Διοικητής Χωραοφυλακής Νάξου Ν. Δαφνάς, οι προϊστάμενοι των υπηρεσιών, οι διορισμένοι κοινοτάρχες των χωριών και …πλήθος κόσμου.**
Διακρίνονται οι μαθητές: (α΄σειρά): Στ. Στρούβαλης (Εφοριακός), Ι. Βλασερός (Καρδιολόγος), Γ. Μπουγιούκας (υπάλληλος μετεωρολογίας), Ελ. Πολυκρέτης (Λιμενικός), Ι. Βασαλάκης (υπάλληλος ΕΛΤΑ), (β΄σειρά): Β. Καραπάτης (Μαθηματικός), Μ. Σοφικίτης (Υποστράτηγος ε.α.), Ιακ. Βρούτσης (Εφοριακός), (γ΄σειρά): Γ. Σομμαρίπας (υπάλληλος ΕΛΤΑ), Γ. Μπάκαλος (υπάλληλος ΕΒΟ-τραυματίας στα γεγονότα του Πολυτεχνείου το 1973), Γ. Δημητροκάλλης (δημ. Υπάλληλος), Απ. Μαργαρίτης (Δικηγόρος), Μ. Ψαρράς (Μαθηματικός), (οι μαθήτριες): Σοφία Λιανοπούλου, Ιουλία Σοφικίτη, Αντιγόνη Βασαλάκη, Μαρία Τρανούδη κ.α. που δεν βρήκαμε τα ονόματά τους και ο καθηγητής Ν. Βλησίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου