Ο Καλλικράτης κτίζει την Ελλάδα

Από τον Καποδίστρια στον Καλλικράτη
Εν έτει 2010 το όνομα ενός αρχιτέκτονα του 5ου αιώνα π.Χ. θα μας απασχολήσει ιδιαίτερα, αφού είναι συνυφασμένο με την αλλαγή των διοικητικών δομών της Χώρας. Ποιος ήταν ο Καλλικράτης γνωρίζουμε. Ποιος όμως είναι ο σημερινός «Καλλικράτης»;
Το πρόγραμμα Καλλικράτης προβλέπει ριζοσπαστικές αλλαγές στη διοικητική αναδιάρθρωση της Χώρας, στον εκλογικό και αυτοδιοικητικό χάρτη της Ελλάδας, αλλά και στον τρόπο λειτουργίας του κράτους, αλλαγές που παρουσιάστηκαν στο Υπουργικό Συμβούλιο από τον κ. Γιάννη Ραγκούση και τέθηκε άμεσα σε δημόσια διαβούλευση.
Οι καινοτομίες και οι αλλαγές εστιάζονται σε τρεις άξονες, στην επαναθεμελίωση των Δήμων, την επανασύσταση της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, αλλά και στη θεμελίωση του νέου θεσμού, αυτού της Γενικής Διοίκησης.
Οι αλλαγές στους Δήμους
Οι Δήμοι σύμφωνα με τις εξαγγελίες του κ. Ραγκούση θα μειωθούν δραστικά κατά 2/3, από 1034 σε λιγότερους από 370. Για τις νησιωτικές περιοχές υπάρχει ειδική πρόβλεψη στο κείμενο της δημόσιας διαβούλευσης, με σύνθημα «κάθε νησί και Δήμος».
Προβλέπεται να καταργηθούν περίπου 4000 Νομικά Πρόσωπα και Δημοτικές Επιχειρήσεις των Δήμων, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο τα λειτουργικά έξοδα. Για παράδειγμα στη Νάξο δραστηριοποιούνται τέσσερις Πολιτιστικοί Οργανισμοί, με δεδομένη όμως την αρχή «ένα νομικό πρόσωπο ανά κατηγορία δραστηριότητας» αυτό συνεπάγεται τη συγχώνευση των Πολιτιστικών Οργανισμών και τη μείωση των λειτουργικών εξόδων τους. Παράλληλα, εκτός από την Οικονομική και Τεχνική Υπηρεσία δημιουργούνται άλλες 5 Υπηρεσίες (Προγραμματισμού, Πληροφορικής, Νομικής Υποστήριξης, Διοίκησης-Διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού και Περιβάλλοντος-Πολιτικής Προστασίας.
Αρμοδιότητες των Δήμων
Σύμφωνα πάντα με το κείμενο της δημόσιας διαβούλευσης, οι νέοι Δήμοι θα έχουν διευρυμένες αρμοδιότητες, οι οποίες θα τους εκχωρηθούν κυρίως από την κατάργηση των Νομαρχιών και Επαρχείων, όπως στους τομείς την Υγείας, της Παιδείας, της Απασχόλησης, του περιβάλλοντος και των μεταφορών. Από τις υπό κατάργηση Νομαρχίες δεν εκχωρούνται μόνο μέρος των αρμοδιοτήτων, αλλά και οικονομικοί πόροι και ανθρώπινο δυναμικό. Πιο συγκεκριμένα προτείνεται οι Δήμοι αναλαμβάνουν δράση σε θέματα πρόνοιας και προστασία της δημόσιας υγείας, ανέγερσης σχολικών κτιρίων, πολεοδομικών εφαρμογών, υγειονομικών ελέγχων, ένταξη μεταναστών, καταπολέμηση κοινωνικού αποκλεισμού κ.α.
Τι θα απολαμβάνουν οι πολίτες;
Κεντρικός στόχος της νέας Αρχιτεκτονικής είναι εξυπηρέτηση του πολίτη. Μέλημα του «Καλλικράτη» είναι να παρέχονται όλο και περισσότερες υπηρεσίες στον πολίτη, στο χωριό του ή και στο σπίτι του. Έτσι, δημιουργείται «Δημοτικό e-ΚΕΠ», όπου οι πολίτες με την «κάρτα δημότη» θα μπορούν να εξυπηρετούνται στα δημοτικά ΑΤΜ 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Παράλληλα θα παρέχεται «διοικητική βοήθεια στο σπίτι», για τους πολίτες που έχουν ανάγκη. Το ρόλο αυτό θα τον έχει ο «Δημοτικός Ανταποκριτής». Μέσω της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και της χρήσης του Internet οι πολίτες δεν θα χρειάζεται να πηγαίνουν από το ένα γραφείο στο άλλο, καθώς εγκαθίσταται πια ηλεκτρονική επικοινωνία ανάμεσα στις υπηρεσίες του Δήμου, αλλά παρέχεται και η δυνατότητα ο Δήμος να αποστέλλει απευθείας στον τελικό αποδέκτη κάθε έγγραφο που θα ζητήσει ο πολίτης.
Νέοι θεσμοί και ρόλοι
Ο Δήμαρχος ασκεί τις καταστατικές και εκτελεστικές αρμοδιότητες, ενώ αναμορφώνεται ο θεσμός των Αντιδημάρχων.
Συγκροτείται η Εκτελεστική Επιτροπή, η οποία στελεχώνεται από το Δήμαρχο και τους Αντιδημάρχους και καταρτίζει το Επιχειρησιακό και Τεχνικό πρόγραμμα, γνωμοδοτεί στον προϋπολογισμό, υποβάλει την ετήσια έκθεση πεπραγμένων και συντονίζει τις δράσεις των νομικών προσώπων.
Παράλληλα καθιερώνεται ο θεσμός του Συνηγόρου του Δημότη και της Επιχείρησης. Οι Αντιδήμαρχοι κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες, στους τοπικούς και τους θεματικούς και επιλέγονται από τον εκάστοτε Δήμαρχο. Οι τοπικοί αντιδήμαρχοι θα είναι υπεύθυνοι για συγκεκριμένες γεωγραφικές περιφέρειες, οι οποίες ταυτίζονται με τους Δήμους που συνενώθηκαν.
Επίσης, δημιουργείται Επιτροπή Χωροταξίας-Περιβάλλοντος, ενώ υπάρχει δυνατότητα σύστασης και άλλων επιτροπών, ανάλογα τα χαρακτηριστικά του Δήμου (π.χ. Επιτροπή Τουρισμού στους τουριστικούς Ο.Τ.Α.)
Παράλληλα θα αυξηθεί και ο αριθμός των Δημοτικών Συμβούλων και των μελών των Δημαρχιακών Επιτροπών.
Τέλος καθιερώνεται το Συμβούλιο Διαβούλευσης, στο οποίο συμμετέχουν οι επικεφαλής των Δημοτικών παρατάξεων και εκπρόσωποι κοινωνικών ομάδων.
Αλλαγές και στα Τοπικά Συμβούλια
Η εκλογή των Προέδρων των χωριών θα είναι έμμεση, αφού θα εκλέγονται από τα μέλη του Τοπικού. Τα Τοπικά συμβούλια θα είναι πενταμελή (για Διαμέρισμα με πληθυσμό άνω των 1000 κατοίκων), τριμελή (για 500-1000 κάτοικοι) και για χωριά κάτω των 500 κατοίκων ένας τοπικός εκπρόσωπος, με αρμοδιότητες στην αντιμετώπιση τοπικής εμβέλειας προβλημάτων (π.χ. αποκατάσταση βλαβών οδικού δικτύου, καθαριότητα κοινόχρηστων χώρων κ.α.). Επίσης, θα υπάρχει πάγια προκαταβολή για τα τοπικά Διαμερίσματα, για την οποία υπόλογος θα είναι ο Πρόεδρος.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τη Νάξο;
Ερμηνεύοντας το κείμενο που θα τεθεί προς δημόσια διαβούλευση προβλέπεται ότι η Νάξος θα αποτελέσει ένα ισχυρό Δήμο, με αδιευκρίνιστο ακόμα το ενδεχόμενο να λάβει ο Δήμος Μητροπολιτικό χαρακτήρα. Στον κάθε ένα Δήμο θα «εγκατασταθεί» ο τοπικός Αντιδήμαρχος, ο οποίος καλείται να αντιμετωπίζει τα θέματα διαχείρισης του υπό κατάργηση Δήμου. Οι υπάλληλοι των τριών Τεχνικών και Οικονομικών Υπηρεσιών (των δύο Δήμων και ίσως του Επαρχείου) θα στελεχώσουν πια τον ενιαίο Δήμο. Τι σημαίνουν αυτά; Λιγότερα λειτουργικά έξοδα, καλύτερη οργάνωση και συντονισμένες ενέργειες στον προγραμματισμό. Και εννοείται για να εφαρμοστούν όλες αυτές οι αλλαγές θα γίνουν αρκετές μετατάξεις υπαλλήλων.
Με διπλές κάλπες στις εκλογές…
Όσο για το εκλογικό σύστημα, αναμένονται ανατροπές στα σχέδια των υποψηφίων Δημάρχων. Και αυτό γιατί σύμφωνα με το προσχέδιο του Υπουργού Εσωτερικών, οι Δήμοι οι οποίοι θα ενωθούν θα αποτελούν χωριστή εκλογική περιφέρεια. Η κάθε εκλογική περιφέρεια θα εκλέγει τους δικούς της Δημοτικούς Συμβούλους. Και για να γίνει πιο κατανοητό, αν η Νάξος αποτελέσει δύο εκλογικές περιφέρειες (αντίστοιχες των τωρινών Δήμων), τότε οι ψηφοφόροι για παράδειγμα της Δρυμαλίας θα επιλέγουν μεν το ψηφοδέλτιο με τον Υποψήφιο Δήμαρχο της αρεσκείας τους, όμως θα σταυροδοτούν μόνο τους υποψηφίους Δημοτικούς Συμβούλους της περιφέρειάς τους (Δρυμαλίας) και όχι και τους υποψηφίους της Χώρας και αντίστροφα.
Τα Τοπικά Συμβούλια θα εκλέγονται σε ενιαίο ψηφοδέλτιο, όπου εκτός από τους υποψήφιους που θα έχουν ορίσει υποχρεωτικά οι συνδυασμοί, θα μπορούν να γίνονται και αυτοπροτάσεις (ανεξάρτητοι τοπικοί υποψήφιοι). Έτσι, όπως όλα δείχνουν, θα στηθούν δύο κάλπες, μία για την εκλογή τοπικών Συμβουλίων και μία για τους Δημοτικούς Συνδυασμούς.
Οσο για τον εκλογικό σύστημα, προβλέπεται η επαναφορά του συστήματος 50% συν 1 και η κατάργηση του 42%, σε Δήμους και Περιφέρειες.

Οι αλλαγές στις Περιφέρειες
Οι νέες Δευτεροβάθμιες Αυτοδιοικήσεις προκύπτουν από τη συνένωση των Νομαρχιών, οι οποίες καταργούνται. Έτσι, οι νέες Περιφερειακές Αυτοδιοικήσεις θεμελιώνονται με αιρετό Περιφερειακό Συμβούλιο και Περιφερειάρχη και με αριθμό Συμβούλων ανάλογο του πληθυσμού του κάθε Νομού που ανήκει στην Περιφέρεια. Η Περιφέρεια αναλαμβάνει υπηρεσίες, αρμοδιότητες και πόρους της Νομαρχίας (όσα δεν εκχωρηθούν στους Δήμους και ασκούνται αποτελεσματικότερα σε περιφερειακό επίπεδο) και γίνεται ο βασικός πυλώνας του αναπτυξιακού προγραμματισμού. Αρμοδιότητες που ασκούνται σήμερα από τις κρατικές υπηρεσίες, αλλά και από ελεγχόμενους φορείς μεταφέρονται στις Περιφέρειες, οι οποίες θα είναι αρμόδιες και για άλλα θέματα όπως η διαχείριση των ΠΕΠ, η εκπόνηση μελετών για το υπεραστικό οδικό δίκτυο, οι ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, τα λιμάνια, θέματα χωροταξίας, περιβάλλοντος, διαχείρισης στερεών αποβλήτων, φυσικών πόρων, εμπορίου, τουρισμού κ.α.
Ο Περιφερειάρχης θα έχει ηγετικό ρόλο για το συντονισμό των δράσεων. Με την ανάληψη των καθηκόντων του θα παρουσιάζει τις προγραμματικές δηλώσεις του, οι οποίες ψηφίζονται από το Περιφερειακό Συμβούλιο.
Οι αντιπεριφερειάρχες ορίζονται από τον Περιφερειάρχη και επιλέγονται μέσα από το εκλεγμένο σώμα, ενώ όπως και στους Δήμους θα υπάρχουν Τοπικοί και Θεματικοί. Οι Τοπικοί θα είναι υπεύθυνοι για την κάθε σημερινή Νομαρχία που υπάγεται στην αντίστοιχη Περιφέρεια, τη στιγμή μάλιστα που και Περιφερειακοί Σύμβουλοι θα εκλέγονται κατά τόπους (ανά τέως Νομαρχίες). Το Περ. Συμβούλιο έχει επιτελικό και ελεγκτικό ρόλο, ενώ η Περ. Επιτροπή εκτελεί χρέη της νυν Νομαρχιακής Επιτροπής. Επίσης, θεσπίζονται το Συμβούλιο Διαβούλευσης και ο Περιφερειακός Συνήγορος του Πολίτη και της Επιχείρησης.
Τέλος, σχετικά με το εκλογικό σύστημα, επανέρχεται το 50% συν 1, αν δεν επιτευχθεί στο δεύτερο γύρο συμμετέχουν οι δύο πρώτοι συνδυασμοί.
Γενικές Διοικήσεις
Στη θέση των σημερινών 13 Διοικητικών Περιφερειών συγκροτούνται 7 Γενικές Διοικήσεις. Στην κάθε Γενική Διεύθυνση προΐσταται μετακλητός Διοικητής, ο οποίος ουσιαστικά θα εποπτεύει το έργο των αιρετών Περιφερειαρχών. Οι υπηρεσίες στελεχώνονται από τους υπαλλήλους των υφιστάμενων Περιφερειών.

Ο Καλλικράτης άφησε παρακαταθήκη το έργο του, ελπίζουμε ο νεότερος Καλλικράτης να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και αναγκών της εποχής μας.


Από το «Θησέα» στο «ΕΛΛ.Α.Δ.Α.»
Ένα νέο Επιχειρησιακό πρόγραμμα βρίσκεται στα σκαριά. Πρόκειται για το πρόγραμμα «Ελληνική Αρχιτεκτονική Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης», το οποίο περιέχει τη χρηματοδότηση έργων και δράσεων από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους, συνδέεται με το ΕΣΠΑ και αποτελεί συνέχεια του «Θησέα». Στόχος του προγράμματος είναι η υποστήριξη των νέων ΟΤΑ στα πρώτα τους βήματα και η αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών για τον Πολίτη.