Οικολογικός Άνεμος στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
Περιφερειακός Σύμβουλος : Νίκος Χρυσόγελος
Συνοπτική παρουσία της θέσης του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές καθώς και σε σχέση με τη γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου για την πρόταση Κοπελούζου για αιολικά πάρκα 322 ΜW σε Άνδρο, Τήνο, Πάρο και Νάξο
Από την ίδρυσή του και μέσα από το πρόγραμμά του, ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ υποστήριξε ότι είναι αναγκαία η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η εξοικονόμηση ενέργειας και η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για λόγους περιβαλλοντικούς-κλιματικούς, δημοσιονομικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς.
Η Ελλάδα είναι μια από τις πιο σπάταλες ενεργειακά χώρες υπολογίζοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά μονάδα ΑΕΠ
Η οικονομική επιβάρυνση είναι πολύ μεγάλη: Μόνο το κόστος των εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων για την ηλεκτροπαραγωγή στα μη διασυνδεδεμένα νησιά φτάνει σήμερα τα 700.000.000 ευρώ ετησίως. Το ποσό αυτό επιβαρύνει ολόκληρη τη χώρα και
ιδιαίτερα το εμπορικό ισοζύγιο σε μια περίοδο πρωτοφανούς δημοσιονομικής κρίσης. Στο πόσο αυτό δεν συμπεριλαμβάνεται το κόστος για την εισαγωγή πετρελαίου και άλλων ορυκτών καυσίμων για τις υπόλοιπες ενεργειακές ανάγκες, όπως οι μετακινήσεις και η θέρμανση των κτιρίων. Σημαντικό είναι το κόστος που επιβαρύνει και τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τους Δήμους.
Για τους παραπάνω λόγους, O ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ θεωρεί ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στα νησιά είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν ώστε να καλυφθούν οι τοπικές ενεργειακές ανάγκες με δημιουργία πλεονάσματος για την κάλυψη μελλοντικών αναγκών και ενδεχόμενης αύξησης πληθυσμού. Αναγνωρίζουμε επίσης ότι το υψηλό αιολικό δυναμικό των νησιών μπορεί να αξιοποιηθεί, ώστε να παραχθεί ενέργεια για διάθεση σε ελλειμματικές περιοχές της χώρας και κάλυψη των εθνικών στόχων για διείσδυση των ΑΠΕ κατά 20% στη συνολική παραγωγή ενέργειας έως το 2020. Γνωρίζουμε παράλληλα ότι είναι αδύνατη, τεχνολογικά και ποσοτικά, η επίτευξη των στόχων αυτών μόνο με εξοικονόμηση ενέργειας, ή μόνο με μικρά αιολικά ή μόνο με φωτοβολταϊκά. Στα πλαίσια αυτά, η τοποθέτηση ανεμογεννητριών και αιολικών πάρκων στα νησιά με τη διασύνδεσή τους μέσω υποβρύχιου καλωδίου είναι απαραίτητη.
Οι προτάσεις μας στρέφονται, όμως, στην προσπάθεια να αναπτυχθούν τα συστήματα αυτά μετά από ουσιαστικό διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες και με τρόπο και σχήματα που θα εξυπηρετούν ένα οικολογικό μοντέλο παραγωγής ενέργειας, δηλαδή θα σέβονται το νησιωτικό χώρο, θα μεγιστοποιούν το περιβαλλοντικό και οικονομικό όφελος για τις τοπικές κοινωνίες, θα προσφέρουν θέσεις απασχόλησης στους νησιώτες και ιδιαίτερα τους νέους, θα ενδυναμώσουν το ρόλο των τοπικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων του Ν Αιγαίου σε θέματα παραγωγής μέρους της τεχνολογίας και παροχής μέρους των αναγκαίων υπηρεσιών που απαιτούνται, συμπεριλαμβανομένης και της συντήρησης και θα συνεισφέρουν στην εθνική οικονομία μέσω της κατασκευής μέρους του εξοπλισμού από ελληνικές βιομηχανίες. Θα απαιτηθούν, βέβαια, καλά σχεδιασμένα προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης, αλλά και αξιοποίησης της υπάρχουσας εμπειρίας, ενδυνάμωση των ικανοτήτων των τοπικών κοινωνιών, νέες πολιτικές και πρακτικές σε όλα τα επίπεδα.
Το όραμά μας λοιπόν περιλαμβάνει αντί για έργα σαν τα προτεινόμενα του «σχεδίου Κοπελούζου» για τα νησιά Άνδρο, Τήνο, Πάρο και Νάξο, ένα διαφορετικό, εναλλακτικό σχέδιο που θα έχει ως πρωταγωνιστές τις τοπικές κοινωνίες. Προτείνουμε τη δημιουργία «Συμμετοχικής/ων Εταιριών Παραγωγής Πράσινης Ενέργειας» (ανώνυμες εταιρείες ευρείας συμμετοχικής βάσης), με μετόχους την Περιφέρεια, τους Δήμους, τη ΔΕΗ, επαγγελματικούς φορείς (Επιμελητήριο Κυκλάδων, εμπορικοί σύλλογοι, εργατικά κέντρα και σωματεία, περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί φορείς, εργαζόμενοι στο ΝΕΩΡΙΟ, τουριστικοί φορείς, ιδιωτικές επιχειρήσεις) αλλά και πολίτες που θα προωθήσουν τις επενδύσεις στις ΑΠΕ (αιολική, ηλιακή, βιομάζα, γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας, κυματική κα) στα νησιά, ώστε να απεξαρτηθούν τα νησιά από τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο) και ταυρτόχρονα τα οικονομικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες θα μεγιστοποιούνται. Κανένας μέτοχος δεν θα πρέπει να κατέχει πάνω από το 5-10% των μετοχών.
Ένα τέτοιο σχέδιο σε επίπεδο Ν. Αιγαίο μπορεί να φέρει έσοδα στις τοπικές κοινωνίες μέχρι και 300.000.000 ευρώ ετησίως, να δημιουργήσει πάνω από 300 θέσεις εργασίας και να δώσει ώθηση σε πράσινες, βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες. Το μόνο εμπόδιο είναι η διάθεση των θεσμικών φορέων (περιφέρεια,δήμοι) να σταματήσουν να παρακολουθούν παθητικά τις εξελίξεις και να πάρουν την πρωτοβουλία για τη δημιουργία Συμμετοχικών Εταιριών Παραγωγής Πράσινης Ενέργειας. Είναι η ώρα της ευθύνης
Αναλυτικά τα οφέλη από ένα εναλλακτικό σχέδιο παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ μέσω συμμετοχικών εταιριών και πρωτοβουλιών των νησιωτικών κοινωνιών:
Τα οφέλη που θα προκύψουν από το προτεινόμενο από τον ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΕΜΟ σχέδιο (ανάλογα με την έκταση της επένδυσης) θα είναι:
Πράσινα νησιά, χωρίς εξάρτηση από εισαγωγές πετρελαίου
Τα νησιά μπορούν να απεξαρτηθούν σταδιακά πλήρως από τα ορυκτά καύσιμα και να βασιστούν στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην παραγωγή ενέργειας από τοπικές, ανανεώσιμες, πράσινες πηγές που διαθέτει άφθονες το Ν. Αιγαίο (ηλιακή, αιολική, κυματική, βιομάζα, γεωθερμία υψηλής και χαμηλής ενθαλπίας).
2. Επενδύσεις με σεβασμό στο περιβάλλον και τα νησιά
Η εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ στα νησιά θα γίνει με τρόπο που θα σέβεται το περιβάλλον και τα χαρακτηριστικά των νησιών, σε περιοχές και με παραγωγική ισχύ που θα αποφασίσουν οι ίδιες οι νησιωτικές κοινωνίες μέσα από ουσιαστικό διάλογο.
3. Σημαντικά έσοδα για βιώσιμη ευημερία και κοινωνική συνοχή στο Ν Αιγαίο.
Υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες εσόδων από την αξιοποίηςη των ΑΠΕ στα νησιά μας που γίνονται περισσότερο κατανοητά με το παράδειγμα της προτεινόμενης επένδυσης του ομίλου Κοπελούζου.
Η επένδυση που σχεδιάζεται, αν υλοποιηθεί, θα αποφέρει έσοδα1 περίπου 150.000.000 € το χρόνο στον επενδυτή και θα αποσβέσει μέσα σε 5-6 χρόνια το κόστος επένδυσης. Με βάση τον ισχύοντα νόμο, στα 4 νησιά θα παραμένει όφελος2 της τάξης των 4 εκ ευρώ το χρόνο. Αν όμως οι νησιωτικές κοινωνίες είχαν επιπλέον το 5% των μετοχών της συγκεκριμένης επένδυσης (κόστος περίπου 40.000.000 για τις μετοχές) θα είχαν επιπλέον ετησίως καθαρά έσοδα, μετά τα χρόνια της απόσβεσης, της τάξης των επιπλέον 7.5 εκ ευρώ ετησίως, πράγμα που θα έδινε τη δυνατότητα χρηματοδότησης σε ποικιλία πράσινων επενδύσεων στα νησιά μας στους τομείς της ενέργειας, της διαχείρισης απορριμμάτων, της διαχείρισης υδάτων, των κοινωνικών υποδομών, της υγείας κ.α. με όλα τα συνεπαγόμενα πολλαπλασιαστικά οφέλη.
Τα ποσά αυτά είναι σημαντικά σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα αλλά μικρά συγκρινόμενα με τα έσοδα που θα είχαν οι τοπικές κοινωνίες αν προχωρούσαν εκείνες στις συγκεκριμένες επενδύσεις γιατί τότε ακόμα μεγαλύτερο μέρος των 150.000.000 ευρώ θα έμενε στο Ν. Αιγαίο. Ακόμα πιο γενικά και ανεξαρτήτως του συγκεκριμένου έργου, αν οι τοπικές κοινωνίες παράγουν με ΑΠΕ όση ηλεκτρική ενέργεια παράγουν σήμερα οι μονάδες της ΔΕΗ στο Ν Αιγαίο, μπορούν να παραμένουν στην περιοχή κάθε χρόνο πάνω από 300.000.000 ευρώ ως συμπληρωματικά εισοδήματα και ως κεφάλαια για κοινωνικές και περιβαλλοντικές επενδύσεις. Τα ποσά αυτά είναι πολλαπλάσια από τον συνολικό προϋπολογισμό της Περιφέρειας και των Δήμων του Ν Αιγαίου συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτήσεων από το ΕΣΠΑ 2007-2013 (7 χρόνων). Κι όλα αυτά τη στιγμή που σήμερα η Περιφέρεια και οι Δήμοι εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από την κρατική ενίσχυση για τη λειτουργία τους και για όποιες κοινωνικές ή περιβαλλοντικές επενδύσεις, ενώ από επιχειρηματικές δραστηριότητες τα έσοδα της Περιφέρειας δεν ξεπερνάνε τα 100.000 ευρώ ετησίως.
Επομένως, αν αντί να εξάγουμε υπάρχοντα τοπικά κεφάλαια για εισαγωγές πετρελαίου για τις ανάγκες των σταθμών της ΔΕΗ στα νησιά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και για τις μετακινήσεις και τη θέρμανση κτιρίων, κρατάμε, με αλλαγές στο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης της ενέργειας, αυτά τα κεφάλαια τοπικά, μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε για τοπικές επενδύσεις σε βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες, για δημιουργία των αναγκαίων υποδομών περιβάλλοντος, υγείας, κοινωνικής αλληλεγγύης, την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάδειξη του πολιτισμικού πλούτου της περιφέρειας.
Θα μπορούσε, έτσι, να υλοποιηθεί η πρόταση του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ για τη δημιουργία ενός «Ταμείου Συνοχής και Σύγκλισης στο εσωτερικό της περιφέρειας Ν Αιγαίου» που θα είχε σημαντικά κεφάλαια στη διάθεσή του από την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ.
Απασχόληση και καινοτομία μέσω της παραγωγής μέρους της τεχνολογίας στη χώρα και στο Ν Αιγαίο
Είναι σημαντικό η προώθηση τεχνολογιών ΑΠΕ να βασιστεί κατά ένα μεγάλο μέρος στην αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού από τις τοπικές κοινωνίες (με κατάλληλη εκπαίδευσή του) αλλά και να συνδεθεί με παραγωγή τμημάτων της τεχνολογίας και τη συντήρησή της από τοπικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με δεδομένο ότι υπάρχει αυτή η δυνατότητα στο Ν. Αιγαίο. Με αυτόν τον τρόπο κλείνει ο παραγωγικός και οικονομικός κύκλος και η προώθηση των ΑΠΕ - από τον σχεδιασμό, κατασκευή, εγκατάσταση, συντήρηση μέχρι τις πηγές εσόδων από την ενέργεια - καταλήγει να είναι προς όφελος των τοπικών κοινωνιών (απασχόληση, εναλλακτικές πηγές εσόδων και εισοδημάτων, καινοτομία, πράσινη επιχειρηματικότητα).
Αν οι εταιρίες που θα δημιουργηθούν στα νησιά λειτουργήσουν με αυτή τη λογική τότε στο παράδειγμα της προτεινόμενης επένδυσης αιολικών συνολικής ισχύος παραγωγής 322 MW ετήσιας ηλεκτρικής ενέργειας, κόστους εγκατάστασης περίπου 420.000.000 ευρώ, στην Ελλάδα μπορούν να μείνουν περίπου 100.000.000 €, αν οι πυλώνες και ένα μέρος των εξαρτημάτων παραχθεί τοπικά, κάτι εφικτό από άποψη τεχνολογίας και δυνατοτήτων υπαρχουσών μονάδων. Επίσης, αφού κάθε μεγαβάτ που παράγεται από ΑΠΕ «γεννά» περίπου 1 θέση εργασίας, συνολικά μπορούμε να έχουμε 322 θέσεις εργασίας.
Σε συναντήσεις που είχε αντιπροσωπεία της παράταξης μας, ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ, με τη διοίκηση του ναυπηγείου, το σωματείο εργαζομένων ΝΕΩΡΙΟΥ και το Εργατικό Κέντρο στις 17/9 και στις 9/10 συζητήσαμε τόσο τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ναυπηγείο όσο και την ανάγκη να δρομολογηθούν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, με δεδομένο ότι οι εργαζόμενοι σηκώνουν πλέον μεγάλο βάρος και είναι αυτοί που στην πραγματικότητα στηρίζουν τη συνέχιση της λειτουργίας του ναυπηγείου, αλλά με κόστος προσωπικό και οικονομικό, την ίδια στιγμή που τους έρχονται οι ειδοποιήσεις της εφορίας για την «ειδική εισφορά αλληλεγγύης» και οι περισσότεροι πρέπει να πληρώσουν τους φουσκωμένους οικογενειακούς λογαριασμούς. Όπως επιβεβαιώθηκε και κατά την πρόσφατη συνάντησή μας, το ναυπηγείο έχει δυνατότητα να κατασκευάζει μέρος του μεταλλικού εξοπλισμού για μικρές αλλά και μεγαλύτερες ανεμογεννήτριες, στο πλαίσιο συνεργασίας με ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα ή και εταιρίες που πιθανώς θα μπορούσαν να ενδιαφερθούν να μεταφέρουν μέρος της παραγωγής τους στην Ελλάδα. Μια πρώτη τέτοια επαφή έγινε με τη δική μας βοήθεια.
Απαιτείται, όμως, ένα «επιχειρησιακό σχέδιο για τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του Ναυπηγείου» που πρέπει να γίνει από την ίδια την διοίκηση της εταιρίας, με τη στήριξη της περιφέρειας Ν. Αιγαίου που θα αφορά σε κλασικές δραστηριότητες ναυπηγείου, αλλά και νέους τομείς, κυρίως πράσινων καινοτομιών και τεχνολογιών.
5. Μείωση του οικονομικού, περιβαλλοντικού και κλιματικού χρέους που προκαλεί η παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα
Ο τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας επηρεάζει και τα δημοσιονομικά της χώρας. Η Ελλάδα είναι μια από τις πιο εξαρτημένες από εισαγωγές πετρελαίου χώρα, γεγονός που επιδεινώνει το εμπορικό ισοζύγιο (αυξημένες εισαγωγές, μειωμένες εξαγωγές) και συνεισφέρει στο δημόσιο χρέος. Επίσης, είναι μια από τις πιο σπάταλες ενεργειακά χώρες υπολογίζοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά μονάδα ΑΕΠ. Περίπου 700.000.000 ευρώ ετησίως δαπανώνται για εισαγωγή πετρελαιοειδών και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για τις ανάγκες του μη διασυνδεδεμένου δικτύου. Το κόστος παραγωγής κάθε κιλοβατώρας από τους υπάρχοντες σταθμούς της ΔΕΗ στα νησιά είναι ιδιαίτερα υψηλό. Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με την καύση μαζούτ και ντίζελ σε ηλεκτροσταθμούς κοστίζει στα πιο πολλά νησιά από 2-4 φορές περισσότερο σε σχέση με τον μέσο όρο του κόστους παραγωγής στην υπόλοιπη χώρα. Επομένως μια βασική ωφέλεια για την εθνική οικονομία είναι το γεγονός ότι από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ΑΠΕ θα κλείσουν οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν εισαγόμενο μαζούτ και ντήζελ. Για την περίπτωση του σταθμού Πάρου αυτό μπορεί να σημαίνει εξοικονόμηση πάνω από 22.000.000 ευρώ ετησίως.
Σημαντικό είναι το κόστος που επιβαρύνει τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις αλλά και τους Δήμους. Για παράδειγμα ένας μικρός δήμος, όπως αυτός της Σίφνου, δαπανά ετησίως πάνω από 600.000 ευρώ το χρόνο για ηλεκτρικό ρεύμα (φωτισμός, αφαλάτωση κα). Ελάχιστοι Δήμοι έχουν συνειδητοποιήσει σήμερα πόσα πολλά χρήματα πληρώνουν στη ΔΕΗ για ρεύμα. Τα λειτουργικά κόστη του Νοσοκομείου Ρόδου το 2010 ανήλθαν σε 27 εκατομμύρια ευρώ, από τα οποία 3.000.000 ευρώ οφείλονται στους λογαριασμούς ΔΕΗ και πετρελαίου για θέρμανση νερού και χώρων. Το ναυπηγείο ΝΕΩΡΙΟ Σύρου καταβάλει κάθε μήνα τουλάχιστον 100.000 ευρώ στη ΔΕΗ.
Η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, βενζίνη, λιγνίτης) έχει παράλληλα και άλλα οφέλη λόγω της μείωσης της ρύπανσης τοπικά (π.χ Πάρος, Ρόδος, Σίφνος, Σύρος, κα), καθώς και της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Με βάση μια ρεαλιστική εκτίμηση του κόστους εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (25 ευρώ ανά τόνο) μετά το 2013, η εθνική οικονομία θα γλιτώνει γύρω στα 23.000.000 ευρώ ετησίως από μια επένδυση σαν την προτεινόμενη (είτε γίνει από ιδιώτη επενδυτή είτε από συμμετοχικές εταιρίες) που θα έπρεπε να δαπανηθούν για την αγορά «δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου».
Είναι μια τέτοια στρατηγική πρακτικά υλοποιήσιμη;
Βεβαίως. Το πρώτο βήμα είναι το Περιφερειακό Συμβούλιο και η Περιφερειακή Αρχή να επεξεργαστούν και να συμφωνήσουν από κοινού με τους επαγγελματικούς και κοινωνικούς φορείς σ ένα σχέδιο περιφερειακής πολιτικής και ένα σχέδιο δράσης που θα συνδέει την ενεργειακή πολιτική για το Ν. Αιγαίο με την πολιτική για την απασχόληση, την ενίσχυση των δυνατοτήτων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο Ν. Αιγαίο αλλά και των ικανοτήτων του προσωπικού, συμπεριλαμβανομένου και του ναυπηγείου. Ως ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν ΑΙΓΑΙΟΥ έχουμε καταθέσει αναλυτικά προτάσεις3 και θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε από κοινού με τις τοπικές κοινωνίες για λύσεις και μεταφορά εμπειρίας - καλών πρακτικών. Στηρίζουμε σχετικές πρωτοβουλίες που έχουν ξεκινήσει στη Σίφνο και τη Μήλο με ενεργή συμμετοχή του Επιμελητηρίου Κυκλάδων.
Το κρίσιμο ερώτημα βέβαια είναι αν σε μια εποχή οικονομικής κρίσης μπορούν να βρεθούν τα αναγκαία κεφάλαια για τις επενδύσεις που προτείνουμε ώστε η πλειοψηφία των μετοχών να μείνει στους τοπικούς φορείς αλλά και να μην είναι υποχρεωμένες οι συμμετοχικές εταιρίες πράσινης ενέργειας να πληρώνουν υψηλά επιτόκια δανεισμού στις τράπεζες;
Κατ’αρχήν οι επενδύσεις σε ΑΠΕ της μορφής που οραματιζόμαστε μπορούν να ξεκινήσουν πρώτα από μικρότερη κλίμακα που επικεντρώνεται αρχικά στην κάλυψη τοπικών ενεργειακών αναγκών και στη συνέχεια επεκτείνεται σε μεγαλύτερες κλίμακες έτσι ώστε να καλύπτει όχι μόνο ανάγκες των νησιών σε ηλεκτρική ενέργεια αλλά και τις ανάγκες της υπόλοιπης χώρας. Τα κεφάλαια για αυτές τις επενδύσεις μπορούν να βρεθούν από μια ποικλία πηγών πέραν των κεφαλαίων πολλών μικρομετόχων:
Μέσω ομολογιακών δανείων, όπως προτείνει και το Επιμελητήριο Κυκλάδων για το σχέδιο «πράσινα νησιά» που ξεκινάει αρχικά με την πρόταση για τη Σίφνο, ώστε να καλύπτεται το 80% των ενεργειακών αναγκών της από υβριδικά συστήματα ΑΠΕ (παραγωγή και αποθήκευση της ενέργειας σε κατάλληλα συστήματα. Η επένδυση των χρημάτων σε ΑΠΕ μπορεί να μην προσφέρει μεγάλες αποδόσεις, όμως εξασφαλίζει το κεφάλαιο των ενδιαφερομένων και μικρή αύξησή του.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχουν δυνατότητες χρηματοδότησης ενός τέτοιου σχεδίου είτε μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, είτε μέσω των λεγόμενων «project bonds» (ομόλογα έργου) στο πλαίσιο σχεδίων για οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα. Μελλοντικά είναι πιθανόν να υπάρχουν δυνατότητες χρηματοδότησης από «πράσινα ευρωομόλογα» όπως έχουν προτείνει οι Πράσινοι και έχει υιοθετήσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (έκθεση πράσινου ευρωβουλευτή Sven Giegold για μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, 25/3/2010)
Εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης είναι οι συνεταιριστικές τράπεζες, οι ηθικές και οικολογικές τράπεζες (Ethical Bank4, τράπεζα με στόχο τη χρηματοδότηση περιβαλλοντικών και κοινωνικών επενδύσεων, μέτοχοι της οποίας είναι συνήθως δήμοι, συνδικάτα, περιβαλλοντικές και κοινωνικές οργανώσεις και πολίτες) τα κοινωνικά υπεύθυνα ταμεία αλληλοβοήθειας - funds5 που επενδύουν μόνο σε οικολογικά επενδυτικά σχέδια.
Μια ακόμα βασική πηγή χρηματοδότησης είναι το ΕΣΠΑ που παρουσιάζει ιδιαίτερα χαμηλή απορροφητικότητα σήμερα, τη στιγμή που ο ανασχεδιασμός του προς την κατεύθυνση τέτοιων πρωτοβουλιών που ενισχύουν τις τοπικές οικονομίες μέσω της ταυτόχρονης προώθησης ΑΠΕ, θα μπορούσε να αποτελέσει κομμάτι του παζλ της επανεκκίνησης μιας ρημαγμένης εθνικής οικονομίας. Αυτό προυποθέτει επανα-ιεράρχηση προτεραιοτήτων ΕΣΠΑ. Στο υπόμνημα που κατέθεσε ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν Αιγαίου στον Ευρωπαίο Επίτροπο Περιφερειακής Ανάπτυξης κ Joh. Hahn, απάντησε το γραφείο του Επιτρόπου αναφέροντας ότι «πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, ανάμεσα στα άλλα, σε δράσεις που στοχεύουν σε ένα σύστημα αειφορικής διαχείρισης για τα στερεά απόβλητα, την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη χρήση της νέας τεχνολογίας για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της απομόνωσης των νησιών»
Ειδικά τα καλώδια διασύνδεσης μπορούν να χρηματοδοτηθούν σήμερα με την αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόσφατα σχέδιο χρηματοδότησης ύψους 50 δισεκατ. ευρώ για επενδύσεις με σκοπό τη βελτίωση των ευρωπαϊκών δικτύων στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας και της ψηφιακής τεχνολογίας
Τέτοιες πρωτοβουλίες δείχνουν και πως θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε με δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο τα μεγάλα δημοσιονομικά και οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα, μέσω μιας πολιτικής που προσφέρει λύσεις ταυτοχρόνως για τα δημοσιονομικά, οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά-κλιματικά προβλήματα.
Η κριτική μας στα συγκεκριμένα έργα που προωθεί το «σχήμα Κοπελούζου»
Είναι έργα μεγάλα και σοβαρά, που δεν εντάσσονται όμως σε έναν συνολικό σχεδιασμό για τα έργα ΑΠΕ στα νησιά και δεν λαμβάνουν υπόψη ότι και άλλοι φορείς σχεδιάζουν επενδύσεις σε ΑΠΕ. Με βάση εκπονηθείσες μελέτες για την φέρουσα ικανότητα νησιών του Αιγαίου, υπάρχει πιθανότητα η προτενόμενη ισχύς για τα υποέργα Πάρου να την υπερβαίνει. Για αυτό το λόγο είναι απαραίτητος ένας στρατηγικός σχεδιασμός ανάπτυξης ΑΠΕ που απουσιάζει. Με ευθύνη της Περιφέρειας και του Περιφερειακού Συμβούλιο πρέπει να διαμορφωθεί άμεσα ώστε να μην έρχονται προς γνωμάτευση διάφορα σχέδια αποσπασματικά.
Τέτοιου μεγέθους έργα πρέπει να συζητιούνται αναλυτικά με τους πολίτες, να διεξάγεται δηλαδή επαρκής και συστηματική διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες. Όπως προωθείται το σχέδιο για το συγκεκριμένο έργο, ο χρόνος για ενημέρωση των φορέων ήταν ελάχιστος (τα DVD με την αναλυτική μελέτη δόθηκαν μόλις μια βδομάδα πριν να συμπληρωθεί 40ήμερο, ενώ δεν συνεδρίασε καν το Περιφερειακό Συμβούλιο). Δεν είμαστε σίγουροι ότι έγινε μια σωστή συζήτηση έστω στα 4 νησιά.
Στον Οικολογικό Άνεμο, τις επενδύσεις στις ΑΠΕ τις αντιμετωπίζουμε ως μια ευκαιρία να μεγιστοποιηθεί - μέσα από συμμετοχικές εταιρείες - το όφελος για τις τοπικές κοινωνίες και όχι για να επωφεληθούν μόνο οι επιχειρηματίες. Σύμφωνα με το σχέδιο της εταιρείας (με κύριο μέτοχο τον Κοπελούζο ή σχετιζόμενους με αυτόν μετόχους), τα έσοδα που θα καταλήξουν στις τοπικές κοινωνίες είναι της τάξης του 2.7% επί των εσόδων του έργου, σύμφωνα με όσα προβλέπει ο Ν.3851/2010 για τις ΑΠΕ: από τα προ ΦΠΑ έσοδα από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ το 1,7% κατευθύνεται προς τους οικείους ΟΤΑ, το 1% πιστώνεται στους λογαριασμούς των οικιακών καταναλωτών και το 0,3% καταλήγει στο ΕΤΕΡΠΣ (Πράσινο Ταμείο). Το ποσοστό αυτό είναι μικρό, αν λάβει κανείς υπόψη ότι τα έσοδα από ένα τέτοιο σχέδιο θα ανέρχονται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ ετησίως και το κόστος επένδυσης υπολογίζουμε ότι θα αποσβεστεί μέσα σε μια πενταετία.
Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους μια πληρέστερη διερεύνηση των εναλλακτικών λύσεων (χωροθέτησης και πλήθους γεννητριών κάθε αιολικού πάρκου), δυνατότητα που έπρεπε να τους έχει ήδη δοθεί. Η οριστική απόφαση πρέπει να ληφθεί από το Περιφερειακό Συμβούλιο και τα Δημοτικά Συμβούλια από κοινού. Τονίζουμε εδώ σχετικά, ότι με βάση εκπονηθείσεις μελέτες για την φέρουσα ικανότητα των τεσσάρων νησιών, η φέρουσα ικανότητα είναι μεγαλύτερη της δυναμικότητας του εξεταζόμενου έργου, άρα υπάρχει μεγαλύτερη αξιοποιήσιμη έκταση (συμβατή με τις χωροταξικές, περιβαλλοντικές και αναπτυξιακές συνιστώσεις), στα πλαίσια της οποίας θα έπρεπε να γίνει πληρέστερη η εξέταση των εναλλακτικών λύσεων χωροθέτησης. Επομένως, η εξέταση των εναλλακτικών λύσεων θα έπρεπε να είναι πληρέστερη ως προς τις παρακάτω διαστάσεις του έργου:
Υποέργο Ανδρου -Α/Π Γκοράκι και Α/Π Πέταλο, ως προς τη δυνατότητα χωροθέτησης των αιολικών πάρκων εκτός περιοχών δικτύου NATURA 2000, Τόπους Κοινοτικής Σημασίας με κωδ. ΤΚΣ (SCI): GR4220001 και ζώνες Ειδικής Προστασίας με κωδ. ΖΕΠ (SPA): GR4220028.
Υποέργο Νάξου –Α/Π Δίστομος; ως προς τη δυνατότητα χωροθέτησης του αιολικού πάρκου εκτός περιοχών δικτύου NATURA 2000 και εκτός ορίων της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά με κωδικό: GR154 και ονομασία: «Όρη Οίας, Μαυροβούνι και Κόρωνος». Επίσης, ως προς την ύπαρξη κινδύνου για το είδος ορνιθοπανίδας Gyps fulvus (όρνιο), κυρίως στο τμήμα στη θέση «Καβαλλάρη» που περιλαμβάνει τις Α/Γ Α1 έως Α12.
Επίσης στη μελέτη αναφέρεται ότι το πιο διαδομένο οικοσύστημα για το Πάρκο Δίστομος είναι το: «Δενδρώδεις θαμνώνες με Juniperus phoenicea», το οποίο χαρακτηρίζεται ως υποβαθμισμένο. Πρόκειται για ένα οικοσύστημα που καταλαμβάνει το νότιο τμήμα του ΔΔ Φιλωτίου και τα ανατολικά παράλια του ΔΔ Απεράθου νότια από τη Μουτσούνα. Το οικοσύστημα χαρακτηρίζεται κυρίως από μακκία βλάστηση: δένδρα Juniperus phoenicea (άρκευθος η φοινικική ή φίδα) και θάμνοι όπως Calycotome vilosa (ασπάλαθοι), Pistacia lentiscus (σχίνοι), Quercus coccifera (πουρνάρια). Είναι όντως υποβαθμισμένο, λόγω της εντατικής βόσκησης, αλλά αυτό δεν αναιρεί τη σημασία του, που βρίσκεται στο ότι χαρακτηρίζει μία από τις πιο παλιές φυτικές διαπλάσεις του Αιγαίου. Αντιθέτως, συνιστά τη λήψη μέτρων για την προστασία και αναβάθμισή του.
Υποέργο Πάρου -Α/Π Γούρλες: ως προς την ύπαρξη κινδύνου για το είδος ορνιθοπανίδας Hieraaetus Faciatus (Σπιζαετός), κυρίως στη περιοχή «Στρούμπουλας».
Η κατασκευή των σημαντικών και εκτεταμένων συνοδών έργων, όπως το δίκτυο δρόμων πρόσβασης, θα πρέπει να εξετάζεται στη Μελέτη ΜΠΕ με σεβασμό στην υφιστάμενη νομοθεσία. Έτσι, σε ό,τι αφορά τη βελτίωση, διαπλάτυνση κλπ των υφιστάμενων αγροτικών οδών η μελέτη ΜΠΕ θα πρέπει να αποδεικνύει ότι οι οδοί αυτές έχουν διανοιχθεί με νόμιμο τρόπο και προϋφίστανται νομίμως. Σε ότι αφορά στις νέες χαράξεις θα πρέπει η μελέτη ΜΠΕ να δίνει εκτενή αναφορά στη πιθανή σύγκρουση χρήσεων με ήδη υφιστάμενες (διέλευση μέσω αγροτοκτηνοτροφικών εκτάσεων, λατομικών περιοχών κ.α.) καθώς και στη διαδικασία που θα ακολουθηθεί για τη διάνοιξη και τη μετέπειτα χρήση (η κοινή χρήση πρέπει να αποκλειστεί) και αποκατάσταση δεδομένου ότι μέρος αυτών βρίσκονται εντός δασικών περιοχών και περιοχών του δικτύου NATURA.
Δεν έχει διαμορφωθεί ένα συνεκτικό σχέδιο για τη διασύνδεση των νησιών: το καλώδιο που θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ (βρίσκεται σε εξέλιξη σχετική προκήρυξη) δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της επένδυσης Κοπελούζου και σύμφωνα με την μελέτη θα πρέπει να κατασκευαστεί κι άλλο καλώδιο σύνδεσης. Ο σταθμός της ΔΕΗ στην Πάρο τροφοδοτεί σήμερα Πάρο, Αντίπαρο, Φολέγανδρο, Ίο, Ηρακλειά, Κουφονήσι, Νάξο, Σίκινο και Σχοινούσσα. Η Άνδρος και η Τήνος είναι διασυνδεδεμένες με το ηπειρωτικό δίκτυο, ενώ η Πάρος και η Νάξος είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους. Η γραμμή Άνδρου-Τήνου αποτελεί ενιαίο σύστημα με τη νέα γραμμή ΥΤ στη Ν. Εύβοια, από Κάβο Ντόρο μέχρι Πολυπόταμο και από εκεί υποβρύχια στη Ν. Μάκρη. Σε αυτή τη γραμμή εντάσσονται Α/Π περίπου 380MW εκ των οποίων 62MW στην Άνδρο και 6,6MW στην Τήνο, τα υπόλοιπα στην Εύβοια. Έχει κατασκευαστεί όλη η γραμμή πλην του υποβρυχίου τμήματος Πολυπόταμος-Ν. Μάκρη, το οποίο ανατέθηκε πέρυσι από τη ΔΕΗ σε εργολάβο και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2013. Όμως, αυτή η υποβρύχια σύνδεση δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του προτεινόμενου έργου «Κοπελούζου» στα 4 νησιά. Πρόκειται για ξεχωριστό πακέτο που θα απαιτήσει δικό του καλώδιο. Τα υποβρύχια καλώδια είναι πολύ ακριβά, περίπλοκα και χρονοβόρα έργα. Τα πλοία για την πόντιση των καλωδίων είναι ελάχιστα σε όλο τον κόσμο και ο προγραμματισμός τους πρέπει να προηγείται κατά αρκετά έτη της υλοποίησής τους.
Επίσης στις υποβληθείσες ΜΠΕ δεν αναφέρονται εκτενώς έως καθόλου οι επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον από την πόντιση και λειτουργία των καλωδίων στα 5 σημεία που θα διέλθουν οι γραμμές μεταφοράς καθώς σε συνάρτηση και με παράλληλες δραστηριότητες που αναπτύσσονται στη κάθε περιοχή, όπως η αλιεία.
Στη μελέτη πρέπει να προβλέπονται μέτρα και εναλλακτικές λύσεις για τον τρόπο και τις διαδρομές μεταφοράς κατασκευαστικών στοιχείων. Ένα θέμα που δεν αναφέρεται καθόλου στις ΜΠΕ, και το οποίο και κατά την κατασκευή υφιστάμενων αιολικών πάρκων είχε δημιουργήσει δυσκολίες και κίνδυνο για τα παραδοσιακά χωριά, τα σπίτια τους και τα πετρόχτιστα γεφύρια στο εσωτερικό οδικό δίκτυο του νησιού, είναι η μεταφορά των πολύ μεγάλου μεγέθους στοιχείων των ανεμογεννητριών.
Επίσης, στη μελέτη πρέπει να γίνεται αναλυτική περιγραφή της διαδικασίας απομάκρυνσης και διαχείρισης του εξοπλισμού μετά το τέλος ζωής του πάρκου καθώς και της αποκατάστασης της περιοχής με δεδομένο το μέγεθός του, την κατάσταση του, το είδος των εξαρτημάτων του και τα φυσικά χαρακτηριστικά των περιοχών εγκατάστασης.
1 Με βάση τον ισχύοντα νόμο (άρθρο 13, παρ.1, περ. δ) μπορεί οι επενδυτές να εισπράττουν έως και 144 ευρώ/MWh, δηλαδή με βάση την ενέργεια που υπολογίζεται να παράγεται στη ΜΠΕ, οι παραγωγοί θα έχουν έσοδα γύρω στα 150 εκατομμυρίων ευρώ το χρόνο
2 Σύμφωνα με την νομοθεσία από τα έσοδα του επενδυτή, το 1.7% κατευθύνεται προς τους ΟΤΑ και το 1% προς τους οικιακούς καταναλωτές
3 Οι θέσεις και πρωτοβουλίες του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Ν ΑΙΓΑΙΟΥ για τα θέματα ενέργειας
- Τα νησιά του Ν. Αιγαίου να ακολουθήσουν τον δρόμο του Γκιούσινγκ/ Güssing,
4 Λίστα ethical banks: Charity Bank, Βρετανία, Triodos Bank, Zeist, Ολλανδία (επίσης σε UK, Βέλγιο, Γερμανία, Ισπανία), Co-operative Bank και Reliance Bank, Βρετανία, Shared Interest, στη Βρετανία, που ενδιαφέρεται για επενδύσεις σε αναπτυγμένο/αναπτυσσόμενο κόσμο, Cultura Bank, Νορβηγία. GLS Βank, και EthikBank, Γερμανία, Banca Etica, Ιταλία, MagNet Community Bank, Ουγγαρία, JAK members bank, Σουηδία, interest-free bank, Crédit coopératif και NEF, Γαλλία, The Alternative Bank Schweiz, Ελβετία, Umweltbank, Γερμανία, ShoreBank, ΗΠΑ, Citizens Bank, Καναδάς, RSF Social Finance, San Francisco και New York, ΗΠΑ, Prometheus, Νέα Ζηλανδία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου